tag:blogger.com,1999:blog-125216862024-03-08T05:36:49.002+05:30प्रत्यक्षाPratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.comBlogger301125tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-61970073430000209312020-02-25T12:45:00.000+05:302020-02-25T12:45:34.526+05:30व्यतीत <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जो
व्यतीत है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दोहराई
जा रही है रात और दिन में । श्यामल उसके लिये एक सीमा है जिसके बाद सब गैर और
अनैतिक है । दक्षिणेश्वर </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बेलूर
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">काली
माँ का मंदिर </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">विक्टोरिया
मेमोरियल </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ज़ू
और म्यूज़ियम में इतिहास जीवित है । श्यामल इतिहास के पृष्ठों से गुज़र रहा है ।
नीता इन जगहों की धूल में अपना इतिहास खोज रही है जो श्यामल से पहले बीत गया है</span>
,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जहाँ नीता अव्यतीत है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अतीत
के पत्थर पर खुदी दो मूर्तियाँ - पुरुष और नारी - जो मिलते मिलते जड़ हो गये सदा
सदा के लिये ।बारिश से नहाई सड़्क पर तेज़ी से फ़िसलती हुई अनगिनत गाड़ियाँ </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">व्यस्त चेहरों का प्रवाह </span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">झिझका हुआ अँधेरा</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बेशुमार जलते हुये लट्टुओं की हँसी </span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सब हल्की फ़ुहारों से गीले । और नीता </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सड़क के धुँधले आईने में इनकी भागती हुई
प्रतिछाया देखती है । यह सड़क जो समय के जंगल से गुजरती आ रही है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अतीत के पहाड़ को काटती हुई वर्तमान के
समतल मैदान में ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वक्त
नक्शा बदल देता है </span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़ंडामेन्टल्स
हर हालत में जीवित रहते हैं </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जो
शाश्वत हैं -स्थान और काल सभ्यता और संस्कृति से बिलकुल अछूते -एक कुँवारी लड़की
की तरह । कुछ ख्यालों </span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">व्यक्तियों
और घटनाओं में वक्त कैद हो जाता है । नीता आज अपने मन के द्वार पर किन्ही बिसरे
हुये ख्यालों की दस्तक सुन रही है जो एक व्यक्ति और अनेक घटनाओं को जगा गई है ।
अनेक घटनाएँ और अनेक ख्याल जिसमें एक व्यक्ति</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जीवित
है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ऊँची
इमारतों को चूमने वाली किरणों की तरह और उसपर नृत्य करती हुई हवा की तरह ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शहर
जी रहा है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गीत
से स्पंदित है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पल
भर का विश्राम नहीं । श्यामल गति को पकड़ रहा है । नीता पीछे छूट जाती है । वह मुड़
मुड़ कर गुज़रे वक्त के पास रह जाती है । लाल पीले </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हरे नीले रिबनों की तितलियाँ </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जीन्स </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">स्कर्ट
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शलवार
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दुपट्टों
और साड़ियों की इन्द्रधनुषी रंगिनियों की परेड </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सागर और घटाओं को मिलाने वाला संगीत </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">झरती हुई बूँदों की सिम्फ़नी और आत्म विस्मृति का अनंत सागर जो
उन दोनों पर लहरा रहा है । चीनी </span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ईरानी
</span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इंगलिश
और भारतीय होटलों और रेस्त्रांओं में विभिन्न संस्कृतियों</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लिबासों और भाषाओं का कॉकटेल</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">यह कलकत्ता है</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक कॉस्मोपोलिटन</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शहर
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जहाँ
संस्कृतियाँ एक दूसरे को छूती हैं </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">टकराती हैं और एक दूसरे पर असर डालती हैं ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अब
वे दोनों चौरंगी के सायादार फ़ुटपाथ पर चल रहे हैं । नीता बेहद थक गई है । श्यामल
ताज़ा और चुस्त हैं । उसका कहना है </span>, "<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किसी शहर को देखने और समझने के लिये पैदल चलना आवश्यक है कि
आँखें थक जायें टैक्सी से भागते हुये शहर को न हम आँखों से पकड़ सकते हैं न मन से ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
की नज़र श्यामल पर है । श्यामल के घुँघराले बालों में बारिश की बून्दें मरकरी की
उजली रौशनी में मोतियों सी चमक रही है । सस्ते बैगों </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कंघियों </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़ाउन्टेन
पेनों और व्यवहार में आने वाली ऐसी अन्य छोटी चीज़ों के ढेर फ़ुटपाथ के दोनों बगल
लगे हैं । बडे बडे फ़ूलों के स्कर्ट में एक जान्डिस सी पीली लड़की श्यामल को घेर रही
है । उसके हाथ में फ़ाउन्टेनपेनों से भरा एक थैला है । इस हुजूम में कौन किसके साथ
चल रहा</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">है </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">समझना मुश्किल है । या तो सब साथ हैं या
सब अकेले । श्यामल को उसने अकेला समझा है । वह श्यामल के हाथ में एक पेन थमा देती
है । वह बहुत धीरे धीरे कुछ अँग्रेज़ी और बँगला में कुछ कह रही है जो शायद पेनों की
बात नहीं है । नीता कुछ आगे श्यामल के लिये ठहरी है । वह उस लड़की को समझने की
कोशिश कर रही है । लिबास और भाषा से नहीं जाना जा सकता कि वह किस देश की है </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चेहरा भी</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शुद्ध
मंगोल नहीं है । देश चाहे कोई भी हो पर भूख है जो काल और देश को नहीं बाँधती ।
श्यामल मुस्कुराता हुआ नीता के पास लौट आता है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
"<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पेन
बेचने वाली लड़्की को देख रही हो न </span>? <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पोशाक और बोलचाल से कितनी सभ्य लग रही है । मैंने बड़ी मुश्किल
से पिंड छुड़ाया है । वह एक गलत तरह की लड़की है</span>"<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
"<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आपने
पेन खरीदा </span>?"<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
"<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह
पेन कहाँ बेच रही थी । उसका व्यापार पेनों का नहीं शरीर का है । वह चंद सिक्कों पर
बिक सकती है किसी भी अदना चीज़ की तरह । वह मेरे या किसी के भी अकेलेपन को दूर कर
सकती है</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक
रात के लिये ही सही ।</span>"<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ग्रैन्ड
होटल आ गया था । वे दोनो वहाँ ठहरे हैं। बड़ा सा डाईनिंग हॉल </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सुर्ख गुलगुला गलीचा </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पीतल के चंद गमलों में कैद बहार </span>,<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हर मेज़ पर सर उठाये सफ़ेद नैपकिनों के
बगूले । प्लेटों और चम्मचों </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">काँटों
और छुरियों की ऑरकेस्ट्रा के बीच डूबे हुये नीता और श्यामल और युनिफ़ॉर्म में
मुस्तैद बओरे जो हर क्षण हुक्म की तामीली को प्रस्तुत हैं ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
का ध्यान खाने में कम है । उसकी निगाह हर मेज़ को छू रही है । एक मेज़ अभी खाली है
।वह उस लड़की का इंतज़ार कर रही है जिसको वह लगातार तीन दिनों से देख रही है </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिसके गालों पर सुर्ख गुलाब की आभा रहती
है और जिसकी ऐंठी हुई पिपनियों पर हँसी डोलती रहती है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिसकी हर अदा अनमनी नज़रों को भी ठहरा लेती है और जिसके साथ
कीमती सूट और बो में एक स्मार्ट लड़का रहता है । शायद उनका एन्गेज़मेंट हो गया है </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">शायद कोर्टशिप का स्टेज हो । खाने में
तल्लीन श्यामल नीता को भला लगता है बिलकुल शिशु की तरह सरल और निश्छल । वह उसे माँ
की ममता से देखती है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">खाना
समाप्त कर वे दोनों उठ रहे हैं । वह लड़की आ रही है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रुक रुक कर चलती हवा की तरह । लड़का आज उसके साथ नहीं है । आज
उसकी अदा में बिजली की चपलता नहीं है । चेहरे पर डूबती हुई शाम की खामोशी है और
उजड़े हुये बाग की वीरानी । ठहरी हुई हवा की तरह वह कुर्सी पर स्थिर हो जाती है ।
नीता और श्यामल अपने कमरे में वापस आ जाते हैं ।उस लड़की की उदासी नीता को छू गई है
। उसे अजय की याद आती है और उस बंगालन लड़की की </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जो अब आम रास्ते की तरह है जिस पर जो चाहे गुज़र जाये बेझिझक ।
ग्रैन्ड होटल </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ये
कमरा </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
पर श्यामल नहीं अजय </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दो
साल पहले का कलकत्ता । अतीत दुहराया जा रहा है वर्तमान में । अजय के साथ वह
दक्षिणेश्वर गई थी । अजय ने कहा था</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
," <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कलकत्ता
मैं कई बार आया हूँ </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दक्षिणेश्वर
देखने की साध लेकर लौट जाता रहा हूँ । दक्षिणेश्वर देखने की चाह जैसे युग युग से
मेरे अन्तर्मन में उमड़ती रही है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आज
शायद तुम्हारे पुण्य से यह इच्छा पूरी हो सकी है ।</span>"<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
पुलकित थी । आज मन मोरनी की तरह नृत्यमगन था । अजय परमहंस के कमरे के सामने भाव
मग्न आत्मविभोर खड़े थे । नीता देख रही थी </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पल भर के सन्यास से प्रभावित अजय को ।</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
को महसूस हुआ </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">प्रेम
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सपने
और अभिलाषायें विराग से धुलती जा रही हैं </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और अजय पत्थर की मूर्ति की तरह जड़ थे । सिर्फ़ आँखों में गति थी
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आँखें
जो भक्ति सागर में तैर रही थीं । नीता को एहसास हुआ </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अजय दूर बहुत दूर चले गये हैं और वह बिलकुल असहाय और अकेली रह
गई है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
ने दो एकबार उन्हें पुकारा पर वे ख्यालों की घाटी में इस तरह खो गये थे जैसे बाह्य
दुनिया</span> <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">से
संबंध के हर तार फ़्यूज़ हो गये हों । एक मुग्ध भाव उनकी आँखों में तैर रहा रहा था ।
नीता ने फ़िर उन्हें लगभग झँझोड दिया तो उन्हे चेतना हुई । चौंक कर बोले </span>, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
"<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
मेरा तो जी चाहता है कि यहीं इस पवित्र धरती पर </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिंदगी के शेष दिन गुज़ार दूँ । कितनी मोहक और रमणीक जगह है </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">गंगा के पावन तीर पर दक्षिणेश्वर </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">एक पूर्ण विकसित कमल की तरह और उस तीर
पर चन्दन की मीठी खुशबू की तरह बिखरा हुआ बेलूर मठ !</span>"<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
को कुछ अच्छा नहीं लग रहा था । वह बेमन</span> <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ही बारह शिवों के बीच एक ग्रह की तरह परिक्रमा करती रही और हर
शिव में उसे एक ही चेहरा नज़र आ रहा था </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अजय का । वे दोनों कुछ देर गंगा तीर पर बैठे रहे । फ़ूल</span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सिंदूर </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बेल पत्र </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">धूप
और चंदन के गंध से आच्छादित वातावरण और श्रद्धा से नतमस्तक अनगिनत पुरुष नारियाँ ।
अजय सोचता रहा </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या
था परमहंस में </span>? <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जिन्होंने
अनगिनत पुरुष नारियों के सर झुका दिये अपने कदमों में । और नीता सोच रही थी </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">परमहंस की पत्नी शारदा देवी की बात जो
अपने पति के सन्यास को खुशी खुशी झेल गई । नीता अजय के साथ बेलूर और दक्षिणेश्वर
में बिखरे छोटे बड़े मंदिरों में घूमती रही ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उस
शाम जब नीता और अजय होटल वापस आये तो नीता बहुत थक गई थी अपने मन से । उसे बराबर
यही लगता रहा कि अजय अपने आप में खूब उत्फुल्ल है और नीता से उनका कोई लगाव नहीं
है। नीता की उदासी अजय की प्रसन्नता के वाटरप्रूफ पर फिसल फिसल जा रही थी । वे कमल
के पत्ते की तरह अप्रभावित थे । कपड़ा बदलने से बिस्तर पर आने तक की क्रियाओं में
वे बराबर रामकृष्ण के एक प्रिय भजन को गुनगुनाते रहे ..</span>”<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मन चल निज निकेतन </span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">।नीता कटी हुई शाख की तरह बिस्तरे पर गिर गई। अजय ने नीता को
बड़े प्यार से अपनी बाँहों में बाँध लिया ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आज
मैं बहुत खुश हूँ । जानती हो नीता </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दक्षिणेश्वर में मैंने अपने लिये क्या माँगा है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या कामना की है </span>?”<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सन्यास
की कामना की होगी </span>“ <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
”<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">धत
! तुम बिलकुल नहीं समझ सकीं। मैंने तुम्हे माँगा है ॥ तुम कहती हो न नीता </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कि छिपकर कलकत्ता आना </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फिर पति पत्नी की हैसियत से होटल में
ठहरना । तरह तरह के बहाने और झूठी बातें अंतरमन को मान्य नहीं होतीं। पर एक बड़े
सत्य की रक्षा के लिये अनगिनत झूठ क्षम्य हैं । मैंने तो यही जाना है। क्या यह सच
नहीं कि हम दोनों एक दूसरे को संसार की किसी भी चीज़ से बढ़ कर प्यार करते हैं </span>?
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुमने भी कोई वर शिव से माँगा </span>? <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैं तो ऐसा भाव विह्वल हो गया था कि एक क्षण के लिये सबकुछ भूल
गया । सच कहता हूँ </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुम्हें
भी भूल गया था ।</span>“<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जानती
हूँ । आपका वह एक क्षण मेरे लिये अनगिनत सदियाँ थीं जिनमें मैं असहाय </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अकेली भटक रही थी । आप ही मेरे शिव हैं
। मेरा अंतर्मन क्या आपसे छिपा है ।</span>“<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अजय
नीता की प्यार भरी बातों को सुनते रहे अमर संगीत की तरह और देखते रहे मुग्ध होकर
ताजमहल की तरह ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेकिन
नीता </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मैंने
जान लिया है कि मेरे मन के किसी कोने में सन्यास छिपा बैठा है जो एक दिन मेरे भोगी
और लोभी मन को जीत सकेगा । एक ऊँचाई पर भोग और योग के बीच की विभाजक रेखा मिट जाती
है और दोनों एकाकार हो जाते हैं सम्पूर्ण में । कोणार्क के मंदिर पर पुरुष नारी के
सम्भोग के अनगिनत आसन धर्म की नज़र में अश्लील नहीं हैं । धर्म की ऊँचाई पर नैतिक
अनैतिक के भेद का अंत हो जाता है । अंतर सिर्फ देखने का है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तुमपर
मुझे अगाध विश्वास है नीता । एक राज़ जो मेरे सीने में नज़रबंद है उसे तुम तक पहुँचा
देना चाहता हूँ । मुझे भरोसा है कि तुम मुझे हर रूप </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हर स्थिति में इसी तरह प्यार करती रहोगी ।</span>“<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और
अजय अपने अतीत के बखिया को उधेड़ने लगे..... </span>”<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तब मैं कोई अठारह उन्नीस साल का रहा होउँगा । पढ़ाई के सिलसिले
में मैं एक बंगाली परिवार में पेईंग गेस्ट होकर रहने लगा । सारा परिवार मुझ पर
विषेश तौर से मेहरबान था । मकान मालकिन की कई लड़कियाँ थीं । सबों ने लवमैरिज किया
था । एक मँझली लड़की को छोड़कर जो पता नहीं अब तक क्यों अविवाहित थी । शायद उसे कोई
उपयुक्त व्यक्ति नहीं मिला था । वह एक अत्यंत भावुक किस्म की चुप सी लड़की थी जिसका
दिल शीशे की तरह नाज़ुक और कमज़ोर था । उसकी बड़ी बड़ी आँखों में एक अजीब सी उदासी
थिरकती थी । उसके सम्पूर्ण व्यक्तित्व में दो आँखें ही महत्त्वपूर्ण थीं ।
जिन्होंने मुझे सबसे अधिक आकर्षित किया । धीरे धीरे वह मुझसे खुलती गई और मैंने
उसके तन मन के सारे बँधन खोल दिये । तुम्हें अपनी समस्त चेतना से छू कर कहता हूँ
कि नीता </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">न
तब मुझे उससे प्यार था न अब । महज एक उत्सुकता थी आविष्कार की । पता नहीं उसने किस
भरोसे पर अपना सब कुछ लुट जाने दिया था । शायद वह उस बँधन का इंतज़ार कर रही थी
जिसमें मैं बँध पाता ।</span>“<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और
एक दिन उसने बतलाया कि वह माँ बनने वाली है । मैं घबरा गया । दरासल अंजाम मैंने
सोचा ही न था । उसे मैंने किसी डॉक्टर से सलाह लेने की बात समझाई पर वह उसके लिये
एकदम राजी न थी । पूरी रात को वह आँसुओं से भिगोती रही । वह जो चाहती थी उसके लिये
मेरे मन में हिम्मत न थी । बात उसके परिवार पर खुल गई । उसके पिता डरा धमका कर
मुझे शादी के लिये बाध्य करना चाहते थे । पर उस आत्माभिमानी ने सबको चुप करा दिया
। मैंने उनलोगों का घर छोड़ दिया । कुछ दिनों के बाद मुझे मालूम हुआ कि उसके पिता
ने उसको भी घर से निकाल दिया है । अब वह कलकत्ते के टेलीफोन एक्सचेंज़ में काम करती
है और अपना तथा अपने बच्चे की परवरिश करती है । मुझे उससे सहानुभूति थी । मैं अपनी
भूल महसूस करता था । इसलिये कई बार मैंने रुपये पैसों से मदद करनी चाही थी पर हर
बार उसने मनी ऑर्डर लौटा दिया । कुछ दिन पहले सुना अब उसने इज़्ज़त की नौकरी छोड़ दी
है और किसी न किसी मालदार व्यक्ति के साथ घूमा करती है । अब मेरे मन में उसके लिये
घृणा के सिवा कुछ नहीं है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सिर्फ
उस लड़के की बात सोचता हूँ । उसके प्रति एक अजब खिंचाव का एहसास मुझे होता है । वह
जो किसी को अपना पिता नहीं पुकार सकता </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">करीब दस साल का होगा । उसे देखने की इच्छा कभी कभी प्रबल हो
उठती है पर मैं उस इच्छा को कुचल देता हूम ।</span>“ <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
अजय की बाँहों के घेरे से मुक्त हो गई । उसे ऐसा लगा था कि उस घेरे में उसका दम
घुट जायेगा । वह ठीक समय पर सँभल नहीं गई होती तो उसके इर्दगिर्द पड़ी बाँहों के
नाग उसे डँस लेते और वह उस ज़हर में तड़पती रहती सारा जीवन । सन्यास की बात </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रामकृष्ण से प्रभावित होने की बात </span>,
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सुहाने सपने और</span> <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अनगिनत वायदे सब हवा महल की तरह विलीन
हो गये । उसे लगा कि अजय के चेहरे पर एक नकाब था जो उतर गया । अजय जो नीता को
असाधारण लगते थे और जिनको वह प्रेम से ज़्यादा श्रद्धा और इज़्ज़त करती थी ..अब नीता
की नज़र में किसी भी मामूली कमज़ोर पुरुष की तरह थे जो वासना की ज्वाला में अपने
सिद्धांत </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपने
आदर्श होम कर देता है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारी
रात नीता तनी रही </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अजय
उसे झुकाते रहे ..पर नीता थी कि टूट सकती थी </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">झुक नहीं सकती थी ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
क्या तुम मुझे मेरे दोषों के साथ स्वीकार नहीं कर सकतीं </span>? <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">प्रेम जीवन में एक बार किया जाता है और वह मैंने तुमसे किया है
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">विश्वास
करो । वह लड़की तुम्हें मिले तो पूछना कि क्या मैंने उसे कभी प्रेम का आश्वासन दिया
था </span>? <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">धोखा
मैंने उसे दिया नहीं और न मैंने उससे कोई वायदा ही किया ।</span>“<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
खामोश थी । उसे लग रहा था वो नीता नहीं है </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बंगालन लड़की है और ये सारी बातें अजय उससे ही कह रहा हो ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उसे
अजय से कुछ कहना नहीं था ।</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
क्या मेरे सन्यास का वक्त आ गया है </span>?”<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
ने सोचा ये सारी बातें न जाने कितनी बार </span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कितनों के सामनी की गई होंगी और आगे कहीं जायेंगी । दूसरी सुबह
वह कलकत्ता से अकेली ही लौट आई थी ।</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दो
साल बाद फिर कलकत्ता आई है श्यामल के साथ । श्यामल पहली बार आया है और नीता जो
एकबार कलकत्ता देख चुकी है उस कलकत्ता को भूल जाना चाहती है ।</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">खिड़की
के शीशे पर बून्दों का नृत्य खत्म हो चुका है ।घटायेंजो आखिरी बून्द तक बास चुकी
हैं..अब खामोश हैं । श्यामल के हाथ में सिगरेट है । नीता जानती है आखिरी कश के बाद
श्यामल कुछ कहेगा । और श्यामल ख्यालों के घाटी में भटकती नीता को छेड़ता नहीं । वह
धैर्य से इंतज़ार करता है ।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
तुम कभी कभी मूडी क्यों हो जाती हो </span>? <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">क्या तुम्हें कलकत्ता आकर्षक नहीं लगा </span>?” ”<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हाँ श्यामल </span>“, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और नीता श्यामल की बाँहों के घेरे में समा गई । इन बाँहों के
घेरे में उसे कितनी शांति मिलती है । अब उसे कुछ सोचना नहीं है । व्यतीत को वह
स्पर्श नहीं करेगी । आज उसके सामने श्यामल है जो उसका वर्तमान है ..श्यामल जो उसके
लिये एक सीमा है जिसके आगे सब गैर और अनैतिक</span> <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">।</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
“<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नीता
</span>, <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कल
हम कलकत्ता छोड़ देंगे । मैं जानता हूँ कलकत्ता तुम्हें अच्छा नहीं लगा । हम कहीं
और चलेंगे ।</span>“ <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और
प्यार से वह नीता को थपथपाता रहा</span> <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आँधी
की तरह एक ख्याल नीता के मन में आता है और उड़ जाता है कि अजय की मंजिल कहीं वही तो
न थी । शायद अजय अब तक भटक रहा हो ..भटकता रहेगा ज़िन्दगी भर </span>? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
( <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वीणा
सिन्हा )</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ये
कहानी </span>1963 <span lang="HI" style="font-family: "Arial Unicode MS","sans-serif"; mso-ascii-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-theme-font: minor-latin; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">में
मनोरमा में छपी थी । माँ की ये कहानी अब भी कितनी कंटेमप्ररी है . मैं पुलक भरी हैरानी , गर्व और खुशी से भरी हुई हूँ . </span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-26330940281460457942019-09-25T17:41:00.001+05:302019-09-25T17:41:41.153+05:30जॉन लेनन का चश्मा <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">चूंकि हमारे घर कोई पूजा , कथा,
रीति रिवाज की परंपरा नहीं रही, हम कई चीज़ों से अनभिज्ञ रहे , गनीमत<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">सिर्फ एक पूजा ठीक से होती, चित्रगुप्त पूजा जिसमें हम कागज़
कलम दवात किताबें लेकर बैठते , पिता चित्रगुप्त भगवान की कथा बताते जिसमें धार्मिक
से इतर उसका एक सोश्योलॉजिकल संदर्भ रहता। हम हल्दी के लेप से सफेद कागज़ पर एक पुरूष
चित्र बनाते, जिसके एक हाथ में कलम और दूसरे में दवात होती , ऊपर ओम और स्वास्तिक.कुछ
कुछ पुरातन भित्ति चित्र की तरह की रंगकारी होती . और सबकी अलग होती तो सबके इष्ट भी
चित्रकला हुनर के मुताबिक फरक फरक होते </span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">लम्बे आड़े गोल मटोल <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">तो यही चित्र हमारे इष्ट होते, हर
किसी का अपना चित्र । फिर हम कुछ रिचुअल्स माइम करते , हल्दी कुमकुम चावल का तिलक,
पान सुपाड़ी चढ़ाना , उसी कागज़ पर अपने सबसे प्रिय पांच इष्ट देवों का नाम लिखना (
मैं हमेशा अटकती, शिव और कृष्ण मेरे प्रिय थे और चूंकि खुद को बचपन में तोप
फेमिनिस्ट मानती थी तो देवियों के नाम होने ही चाहिए थे<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>, सरस्वती विद्या की देवी को कलम किताब की पूजा
में कैसे छोड़ा जा सकता था , काली शक्ति मेरे मन के अनुरूप थीं , गणेश जी से तो हर
मंगल की शुरुआत होती, तो ऐसा करके हर बार धन की देवी लक्ष्मी छूट जातीं ) <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">फिर सोमरस , अब ये गुड़ और अदरक का
घोल , तुलसी पत्तों से सजा , का प्रसाद जिसे बाँटते पिता कहते इस बदलते मौसम का
सबसे बढ़िया इलाज <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">तो <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ये किताबों की पूजा एक अलग आख्यान ही था , बचपन
से चित्रकारी और इस पूजा के पीछे का मर्म मुझे खींचता , गोकि बाद में पता चला कि
कई घरों में बाकायदा कथा पढ़ी जाती पंडित जी आते <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">तो हमारे घर में पूजा का स्वरूप
यही था , एक उत्सव </span><span lang="HI">उल्लास भरा जिसमें खूब समय के हिसाब से कस्टमाईज़ेशन होता रहा
बिना डरे कि शुचिता और नियमानुसार कर्मकांड न हुये तो ईश्वर नाराज़ हो जायेंगे </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">ईश्वर की कल्पना हमेशा एक बेनेवोलेंट पैट्रिआर्क या <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>शक्ति दायिनी माँ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>की रही है न कि कोई प्रतिशोध लेने को उतारू देवता
. वैसे हिंदु धर्म की ये बात भी बहुत फसिनेटिंग और ईंट्रीगींग है कि हमारे देवता वो
सारे भावों से गुज़रते हैं जो आम इंसान के हों </span>, <span lang="HI">क्रोध</span>, <span lang="HI">दया </span>, <span lang="HI">जलन </span>, <span lang="HI">क्रूरता </span>, <span lang="HI">ममता </span>, <span lang="HI">दयालुता </span>, <span lang="HI">यानि नवरस . तो
इसका समाजशास्त्रीय कोनोटेशन भी दिलचस्प होगा . शुरु में पुरातन मानव प्र्कृति से डरा
</span>, <span lang="HI">आग्नि </span>, <span lang="HI">पवन </span>, <span lang="HI">पहाड़</span>,
<span lang="HI">समंदर </span>, <span lang="HI">जानवरों से डरा </span>, <span lang="HI">हर उस चीज़ से डरा जो उससे ताकतवार थी . और हर उस डरजाने वाली चीज़ को उन्होंने
अराध्य माना और पूजा की . तो शुरुआती भक्ति </span>, <span lang="HI">भक्ति न हो कर डर
था </span>, <span lang="HI">प्रोटेक्शन की ज़रूरत थी . </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">फिर जैसे जैसे चीज़ें समझ में आने लगीं धर्म और भक्ति का स्वरूप
भी बदलता गया .<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">खैर </span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">तुर्रा ये कि कर्मकांड से इतने
डिटैच्ड थे कि भाई की शादी में जब किसी ज़रूरी रस्म में पंडितजी समय से नहीं आये तो
पिता ने मेरे बहनोई को कहा आप ही रस्म कराइये और इसे कराते आप ही हमारे पंडित
होंगे</span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">कि जो पूजा कराये वही ब्राहमण <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>। तमाम अन्य रिश्तेदारों के नाक भौं सिकोड़ने के
बावजूद ऐसा ही हुआ <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">तो हमारे रस्म को अपने हिसाब से
ढालने की विशिष्टता देखी <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">मेरी खुद की शादी एक घण्टे की थी
जिसमें हमने चुना कि क्या रस्म करना है क्या नहीं</span><span lang="EN-IN">. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-IN"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">रस्मों का हमेशा एक संदर्भ होता है
</span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">हर धर्म में </span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">चाहे हमारे यहाँ यज्ञ पवीत </span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">छठी या यहूदियों के यहाँ बार मित्ज़वाह
या क्रिस्तानों का बपतिस्मा या मुसलमानों का </span><span lang="HI">अक़ीक़ा </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="HI"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI">इस्लाम शरीर और आत्मा की एकता को
मानता है</span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">जिसमें अनुष्ठान नहीं बल्कि एक मूल निर्दोषता के साथ-साथ <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>कर्मों और व्यक्तिगत जवाबदेही के आधार पर मोक्ष प्राप्ति
होती है </span><span lang="EN-IN">, </span><span lang="HI">उससे उलट हिंदू और ईसाई दर्शन शरीर और आत्मा को स्वतंत्र इकाई
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>के रूप में देखता है।</span><span lang="EN-IN"><o:p></o:p></span></span></div>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="font-size: 11pt;">तत त्वम असि का अर्थ जीवात्मा और मरमात्मा का एका नहीं बल्कि जीवात्मा और परमात्मा के इस शरीर-आत्मा संबंध को इंगित करता है।</span><span lang="EN-IN" style="font-size: 11pt;"><o:p></o:p></span></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span lang="EN-IN" style="font-size: 11pt;"><o:p><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></o:p></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="font-size: 11pt;">मेरी माँ बचपन में <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>एक वाक्य हमेशा कोट करतीं </span><span style="font-size: 11pt;">, Religion is the opium of the people .<span lang="HI"> बड़े होकर पता चला कि माँ का नहीं कार्ल मार्क्स का कोट है </span>.<span lang="HI">पूरा उद्धरण ये रहा जो कि बहुत इंसाईट्फुल है </span>,<o:p></o:p></span></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;"><o:p><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></o:p></span></pre>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Religion is the sigh of the oppressed creature , the
heart of the heartless world,and the soul of the soulless conditions . It is
the opium of the people <o:p></o:p></span></div>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt;"><o:p><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></o:p></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-size: 11pt;"><o:p><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></o:p></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="font-size: 11pt;">घर में एमिल दुर्खाईम की किताब पड़ी होती </span><span style="font-size: 11pt;">, <span lang="HI">मार्गरेट मीड की </span>, <span lang="HI">मैक्स वीबर </span>, <span lang="HI">आंद्रे बेतिल </span>, <span lang="HI">म न श्रीनिवास </span>. <span lang="HI">माँ सोश्योलजी की प्रोफेसर थीं </span>, <span lang="HI">तो घर में इस तरह की चर्चा खूब होती </span>, <span lang="HI">हमारी रूचि भी थी इनमें . डुर्खाईम का ये उद्धरण </span><o:p></o:p></span></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="background: white; color: #222222;">The movement is circular. Our whole </span><b style="-webkit-text-stroke-width: 0px; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;">social</b><span style="-webkit-text-stroke-width: 0px; float: none; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"> environment seems to us to be filled with forces which really exist only in our own minds. If </span><b style="-webkit-text-stroke-width: 0px; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;">religion</b><span style="-webkit-text-stroke-width: 0px; float: none; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;"> has given birth to all that is essential in society, it is because the idea of society is the soul of </span><b style="-webkit-text-stroke-width: 0px; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;">religion</b><span style="-webkit-text-stroke-width: 0px; float: none; font-variant-caps: normal; font-variant-ligatures: normal; orphans: 2; text-decoration-color: initial; text-decoration-style: initial; widows: 2; word-spacing: 0px;">.</span><span style="background: white; color: #222222;"><o:p></o:p></span></span></pre>
<pre style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="background: white; color: #222222;">और इसी सिलसिले में जॉन लेनन याद आते हैं . जब उन्होंने </span><span lang="HI" style="background: white; color: #222222;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="background: white; color: #222222;">लिविंग लाईफ इन पीस लिखी थी तो उसकी एक पंक्ति<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>यूँ भी थी <o:p></o:p></span></span></pre>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="color: #222222; font-size: 18pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“no heaven … / no hell below us …/ and no
religion too.” </span></span><span style="background-color: white; font-family: "Nirmala UI", sans-serif; font-size: 13.5pt; text-align: left;">उस गोल चश्मे से देखी कोई नज़र
होगी जो ऐसी दुनिया देखती थी .</span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: #F8F9FA; line-height: 24.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in; tab-stops: 45.8pt 91.6pt 137.4pt 183.2pt 229.0pt 274.8pt 320.6pt 366.4pt 412.2pt 458.0pt 503.8pt 549.6pt 595.4pt 641.2pt 687.0pt 732.8pt;">
<span style="background: white; font-family: Georgia, serif; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">धर्म हमें सोलेस देता
है </span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">धीरज और धैर्य देता है </span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">जीवन की विषमताओं को सहने की स्वीकृति
देता है . रस्म रिवाज़ एक टूल हैं जिसके रथ पर हम अपनी भक्ति की ध्वजा सजाते लहराते
हैं . मैं कई बार सोचती हूँ </span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;">religion should be confined to one’s private space .</span><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">फिर लगता है इतने रिवाज़ों में
जो साहूमिक उत्सव धर्मिता होती उसको क्यों कर तज दें . </span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">जीवन के कर्मकांड के प्रति एक दूरी हमेशा बना कर रखी </span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">चाहे जन्म हो या मृत्यु . हर बार
उतना ही किया जितना जी को रुचा .</span><span lang="HI" style="background: white; font-size: 12pt;"> मुझे कोई रस्म का इल्म नहीं </span><span style="background: white; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; font-size: 12pt;">न पूजा पाठ का </span><span style="background: white; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; font-size: 12pt;">न विवाह छठी का . कभी कभी दुख
होता है न जानने का </span><span style="background: white; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; font-size: 12pt;">हज़ारों बरस की परंपराओं का कड़ी छोड़ते जाने
का . जैसे ये एक खेला था उसे वैसे ही खेलना था </span><span style="background: white; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; font-size: 12pt;">उस खेल को ट्वीक कर देने का </span><span style="background: white; font-size: 13.5pt;">, </span><span lang="HI" style="background: white; font-size: 12pt;">या शायद ट्वीक करना ही अगला इवॉल्यूशन
है </span><span style="background: white; font-size: 13.5pt;">,</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span lang="HI" style="background: white; color: black; font-size: 12pt;">रोबर्तो कलासो "का" में कहते हैं </span><span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;">,<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="background: white; color: black; font-size: 13.5pt;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">“It takes millions of years for the Gods to pass from one aeon to the next,
a few centuries for mankind. The Gods change their names and do the same things
as before with subtle variations. So subtle as to look like pure repetitions” <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: rgb(248, 249, 250); line-height: 24pt; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-30641926265972267162019-09-12T10:37:00.001+05:302019-09-12T10:37:25.015+05:30<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br /></div>
Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-25990794299720297992019-09-12T10:36:00.001+05:302019-09-12T10:40:10.471+05:30ईनारदाना <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWFWU9Q-8PfL1xzW3zLV0Eq2ry2lcL6w-yCkRFEYGe922xjV12eAEQLsQoDK1FK0XEIdxNflziphrfZfhH1_1isw1q_PH1kCgJZ073CUvi6lNqaenmgzndSR2Cv0cdiVHXKqkJ/s1600/IMG_0272.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1200" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWFWU9Q-8PfL1xzW3zLV0Eq2ry2lcL6w-yCkRFEYGe922xjV12eAEQLsQoDK1FK0XEIdxNflziphrfZfhH1_1isw1q_PH1kCgJZ073CUvi6lNqaenmgzndSR2Cv0cdiVHXKqkJ/s320/IMG_0272.JPG" width="240" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0in;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुझे एक घर चाहिये था . हवा
और रौशनी से भरा . पीले नारंगी फिरोज़ी और सब्ज़ रंगों से सजा . मैंने तब पॉल गोगाँ
नहीं जाना था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मून ऐंड सिक्स पेंस नहीं
पढ़ा था . लेकिन मेरे दीवार पर एक हरियाली दुनिया रंगती थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जंगल और तितलियाँ . फर्श
एकदम शफ्फाक सफेद और आँगन लाल पक्के की .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जाली से रौशनी झरती और धूल
के कण सोने के बुरादे से चमकते फर्श पर गिरते . खिड़की से आसमान दिखता </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">पेड़ों की टहनियाँ दिखतीं .
जीवन दिखता </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">गिलहरियाँ दिखतीं और कभी
कभी कोई लाल चोंच वाला तोता भी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं नींद में तरबतर . कोई
लिसलिसी चीज़ मेरे शरीर पर रेंगती है . मेरा बदन जुगुप्सा से सिकुड़ जाता है . दम
घुट रहा है . ये चादर जो मैंने लपेट रखा है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">काश लोहे का हो जाये . इसमें हवा पानी कुछ भी न
समाये . मैं इस छोटी जगह कैद हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कैद हूँ . महफूज़ हूँ . ओ मेरे मौला . मैं रोती
जाती हूँ . सुबह तकिया गीला है . अवसाद है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बरामदे में चहल पहल है .
धूप में इक छाया सी दिखती है . बरतनों की खटपट है . होना था संगीत लेकिन जाने क्या
कर्कश सा कानों में चुभता है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कोई पुकारता है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">,</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">न </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरा नाम नहीं . मैं कहीं
और हूँ . इस जगह की नहीं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इस वक्त नहीं . सब रुक जाये
. बस इसी वक्त . सब . ओह सब सब . मेरे भीतर कोई ताली पीटता है लगातार . मैं कानों
को ढक लेती हूँ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ कहती थीं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">किताबें खरीदने के लिये
पैसे नहीं हैं . लाईब्रेरी से लाकर पढ़ो . मैं मसहरी के अंदर छुप कर किताबें पढ़ती .
मैं कितनी चुप्पा लड़की थी . दोस्त नहीं थे सिर्फ किताबें थीं और उन्हीं दुनिया में
मैं विचरती . हमारे घर के ऊपर विजया रहती थी . विजयलक्ष्मी . उसकी शादी पन्द्रह
साल की उमर में हो गई थी . उसका छोकरा पति जब जब आता वह घर में बन्द हो जाती और
खिड़की से ललचाई आँखों हमें खेलते देखती . मुझे शादी का मतलब नहीं पता था . विजया
को भी नहीं पता था . उसकी माँ उसे तब साड़ी पहनवा देती और माँग में मोटा सिंदूर
लगवा देती . विजया के लिये शादी का मतलब घर में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">साड़ी में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कैद था .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">विजया को देख मुझे शादी से
नफरत हो गई थी . एक दोपहरी उसने रोते बताया था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसके पति ने कैसे उसका मुँह दाब उससे कुछ गन्दा
काम किया था . बहुत दर्द हुआ था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. मेरे कान लाल हो गये थे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">चेहरा गर्म . ऐसा क्या </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसने फिर संकेतों में
झिझकते जो कहा था मेरी दुनिया हवा हो गई थी . शरीर सुन्न .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">क्या सब यही करते हैं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">गन्दा काम </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरे अंदर बहुत सा डर है
लेकिन मैं सब भूल गई हूँ . बीरेन भाई की चिट्ठी आती है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुम्हें आशीर्वाद .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं बेतहाशा हँसती हूँ .
मेरा चेहरा बिगड़ जाता है . माँ कहती हैं तुम बहुत उछृंखल होती जा रही हो . बड़ों का
लिहाज नहीं रहा तुम्हें . ऐसे विद्रोहिणी बने रहना हर समय सही है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ तुम कुछ नहीं जानती .
कुछ जानना भी नहीं चाहती . कभी कभी मुझे शक होता है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ मेरी असली माँ हैं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कोई इतना अनजान </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">नामुमकिन .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुझे अकेले रहना अच्छा लगता
है . चुपचाप लेटे दिवास्वप्न देखना . सोचती हूँ किसी नाव पर अकेले नदी में बहती
जाती हूँ . दिन महीने साल . फिर अपनी बेवकूफी पर खुद ही तरस आता है . ऐसे भी क्या
खोये रहना .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ये सब पुराने दिन हैं . कभी
याद करूँ तो रंग उड़े </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फटे उजड़े दिन .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली से मैं सब कह सकती हूँ
. कह सकती हूँ न अली </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली मुझे एक बार देखता है
फिर अपने काम में लग जाता है . कोई किताब पढ़ रहा है . मैं अली के घुटने पर सर टेक
सो जाती हूँ . एक बार हाथ बढ़ा मेरे बाल सहलाता है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली को मैं बहुत नहीं जानती
लेकिन बावज़ूद उसे इतने कम समय में अपना सब कुछ बता डालने की इंटेंस इच्छा मुझे
नहीं छोड़ती .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ जानती हैं मैं अली के
साथ एक महीने से रह रही हूँ . मैंने ही उनको बताया . कुछ ढीठाई से .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ मैं अपने दोस्त के साथ
रहने जा रही हूँ</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ की</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सशंकित आवाज़ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कौन </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैना </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैना मेरी सहेली . मैना
मजूमदार . मुझ्से दस साल बड़ी . मुँहफट </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बददिमाग </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">दबंग दुष्ट . माँ को बिलकुल नहीं पसंद .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं : न</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ : फिर </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं : अली</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कुछ देर का मौन फिर माँ की
आशंकित</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सी आवाज़ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुसलमान है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं : मालूम नहीं लेकिन नाम
से ऐसा ही लगता है न .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली इरानी है . पीला गोरा
और दाढ़ी काली . छोटे कुतरे बाल और बड़ी सी पेशानी . शायद कुछ साल में सामने के बाल
उड़ जायेंगे .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं इतने साल अकेले रह कर
ऊब गई थी . अपने से ऊब . माँ को मेरी शादी की चिंता होती . पिता बचपन में गुज़र गये
थे . शादी कराने वाला कोई न था . होता भी तो मैं करती नहीं . माँ भरसक इधर उधर के
रिश्ते लातीं . मैं एक के बाद एक मना .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कुछ दिन मैना के साथ रही पर
रास न आया . वो हद से ज़्यादा डॉमिनेटिंग थी . मुझ्से स्नेह करती लेकिन मुझपर हुकुम
भी चलाती .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एक सीमा के बाद मैं निकल आई
थी . मैना हर्ट हुई थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आई लव यू डार्लिंग</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुम्हें पता है न</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यस आई नो . मैंने सिगरेट का
धूँआ छोड़ा था . अचानक मैं कहीं मज़बूत हो गई थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सुनो </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं तुम्हारे साथ सोना नहीं
चाहती </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुम जानती हो न .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं कैसे एक्दम ब्लंट हो गई
थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैना ने कभी ऐसा तो नहीं
कहा था मुझसे . हो सकता है कि मुझसे बहनों वाला प्यार करती हो . वह मुझे कई बार
छूती थी . कभी बाल उठाकर गर्दन मालिश कर देना </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कभी मेरे पाँव अपने गोद में रख सहला देना . लेकिन
इसके अलावा और कुछ नहीं . फिर ऐसी मुँफट बात मैं कैसे कह पाई </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं जो चुप्पा लड़की थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैना का चेहरा पीला पड़ गया
था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">.</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुम पागल हो . यू हैव गॉन
क्रेज़ी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">लेकिन सच में उसका चेहरा
काँप रहा था .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरे अंदर एक क्रूर जानवर
गुर्रा रहा था . मैं किसका बदला ले रही थी . किससे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसे अपने प्यार करने वाले को जलील करना सही था
क्या </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैंने सिगरेट उस पुराने
प्याले में रगड़ कर बुझाया था . फिर अपना झोला उठाये निकल पड़ी थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बाहर झीसी गिरती थी . मेरे
बालों पर </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरे कपड़ों पर महीन बून्दों
का झालर सज गया था . पार्क के अंतिम छोर पर एक बेंच पर बैठ गई थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैना सुन्दर थी . बलिष्ठ और
मस्क्यूलर . लम्बी नहीं थी . लेकिन उसके गोरे चेहरे पर खूब पानी था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. उसका शरीर कुछ ऐसा था जो
सुडौल न होते हुये भी सेक्शुअली अट्रैक्टिव था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. उसके शरीर से एक</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जानवर गँध आती थी जो मुझे एक ही पल में आकर्षण और
विकर्षण का एहसास कराता</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. लेकिन असली बात थी कि मैं लेस्बियन नहीं थी . और मुझमें बहनापे का
बहुत एह्सास भी नहीं था . मैं ज़रा सी टॉमब्याय थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बहुत सी अपंने में गुम लड़की थी . लड़के मुझे बचकाने
लगते . मर्द मुझमें दिलचस्पी न लेते . मुझमें नाज़ो नखरे की कमी थी . मैं कोकेत
नहीं थी . मेरा सीना सपाट था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और किसी बदमाश हरामखोर ने कभी सलाह दी थी कि मैं पैडेड ब्रा पहना
करूँ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">पार्क में दो एक लड़कियाँ
नँगे पाँव घास पर चलती थीं . उन्होंने पीले रेनकोट पहन रखे थे और हाथों में उतारे
सैंडल्स झूल रहे थे . मैं भीगती उनको देख रही थी . वो मुझसे</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अनजान थीं . उनका निश्छल
ऐसे होना </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कितना मासूम . जैसे खुशी का
एक टुकड़ा अचानक धरती पर उतर आया हो . पर मैं तो उस टुकड़े की ज़द से बाहर थी . मैं
दुखी भी नहीं थी . बस थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जैसे अनमनी हमेशा . जैसे
जीवन निकलता चला हो और मैं</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">स्लीप वाकिंग कर रही होऊँ . कहीं भी पूरी नहीं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बीरेन भाई का</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कोई मेल था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. रूटीन मेल . सबको किया
हुआ . कोई सूचना . हफ्ते भर के लिये बाहर . कोई दौरा . विदेश . बस ऐसे कोई खास
नहीं . मैंने मेल डीलीट कर दिया था . अब मुझे कुछ नहीं होता . सच .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एक वक्त था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैंने उनकी तस्वीरें कैंची
से काटी थीं . फिर टुकड़ों को माचिस दिखाया थी . मेरे हाथ तो काँपे न थे . मैं बड़ी
सख्तजान थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली मुझे किसी काम के
सिलसिले मिला था . वो बहुत कम बोलता . लेकिन सुनता बहुत ध्यान से था . ऐसे जैसे उस
वक्त उससे अहम फहम और कोई चीज़ न हो इस भरी दुनिया में . उसकी भाषा में व्याकरण न
था . टुकड़ों में बात करता . अगर एक शब्द से काम चल जाये तो तीन बोलने में क्यों उर्जा
ज़ाया की जाय .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसके हाथ बहुत सुंदर थे .
पाँव भी . एकदम साफ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">गुलाबी . जैसे जीवन से भरे
हुये . मैं उसके हाथ और पाँव को देर तक ताकते रह सकती . किसी कंसट्रक्शन कंपनी में
मार्केटिंग में था . कई जगहों की दुनिया देखी हुई थी उसकी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुझसे क्यों अटका आश्चर्य </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कभी मैना ने ही कहा था कि
तुम्हारी खूबसूरती इसी में है कि तुम अपने आप से इतनी बेलौस हो .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">न मैं बेलौस नहीं थी . मैं
अच्छी दिखना चाहती थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तब जब कोई मिल जाता जिसके
लिये दिखने का मन होता . मैं अली से लापरवाह थी . या होने का दिखावा करती थी . मैं
खुद को नहीं जानती थी क्या </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ये सफेद कमीज़ और ढीलम ढाले
पतलून में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आस्तीन कुहनियों तक चढ़ाये </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कानों तक कटे बाल में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">धाकधक फूँकते सिगरेट में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">रात छत पर हाथ पैर फैलाये
चित्त लेटे में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जाने कौन सी ख्वाहिश पूरी
करती थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसी आवारागर्द कि माँ मुझसे
बेजार हो गई थीं . मुझसे जब बात करतीं उनकी आवाज़ में डर होता . जाने कौन सी भयानक
बात कह दूँ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं माँ को भी तो पनिश कर
रही थी . मेरी तकलीफ से ऐसे अनजान बने रहने के लिये . कितना गुस्सा मेरे भीतर था .
ऊपर कितनी शाँत थी लेकिन कभी कभी कितनी क्रूर .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं बहुत सी दुनिया देखना
चाहती थी लेकिन उसके लिये किया जाने वाला दीवानापन मुझमें नहीं था . मैं हद दर्ज़े
की काहिल थी . यूँ पलँग पर पड़े रहना और सिर्फ सोचना . ये काम बखूबी होता मुझसे .
ट्रेन पकड़ कर सौ किलोमीटर</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">दूर जाने में भी मेरी जान जाती . मैं खूब लिखना चाहती थी लेकिन कैसे
और क्या </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरे हाथों भाव फिसल जाते .
अपने भी . कोई इंटेंस फीलींग को पकड़ कर रखना चाहती </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जैसे पुराने अलबम में पिन से टाँके गये फूल .
लेकिन वो एहसास जबतक ठोस होता उसके बाहरी किनारे उधड़ने लगते .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">किसी दिन कॉफी पीते अली ने
एक वाक्य</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कहा था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">,</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मूव इन विद मी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैंने कहा था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ठीक</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसने कहा था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ये कॉफी बहुत मीठी है</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैने</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कहा था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुमने मेरे कप से सिप लिया
है</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं दुबली थी और मीठा बहुत
खाती थी . एकसाथ पाँच रसगुल्ले </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एकसाथ दो टब आईसक्रीम </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एकसाथ तीन शुगर डोनट्स .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली एक कतरा भी चीनी नहीं लेता
था . इस घोर अलगाव के बावज़ूद मैं अगले दिन उसके घर में शिफ्ट हो गई थी . अपने साथ
एक बड़ा जार चीनी का सीने से लगाये .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैना का फोन था . उसकी आवाज़
अजनबी आवाज़ थी . मेरा कुछ सामान अब भी उसके घर पड़ा था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. मुझे इत्तिला कर रही थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैंने ठंडे स्वर में कहा था
</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आई डोंट नीड देम एनीमोर .
यू कैन</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ड्म्प देम इन द गार्बेज .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ये मज़ेदार बात थी . हम ऐसे
बर्ताव कर रहे थे जैसे पुराने प्रेमी हों जो अलग हो रहे हों . मैं जबकि दिल ही दिल
में जानती थी कि मेरा बर्ताव गलत था . कोई डिस्ट्रक्टिव धारा मेरे भीतर बहती थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फिर मैं डरने लगी कि आज जो
मैं अली को इतना पसंद कर रही हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कल को उसके साथ भी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं उसके साथ सोना टालती
रही थी कई दिन . पहले पीरीयड्स फिर माईग्रेन </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फिर थकान .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली ने कहा था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इट्स ऑलराईट स्वीट हार्ट .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">पर मैं जान रही थी कि इट
वाज़ नॉट आल राईट .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फिर एक रात मैं अली के पास
गई . अपने कपड़े उतारे . एकदम फक्कड़पने से . जैसे ये शरीर मेरा न हो . अली चुप मुझे
देखता रहा . उसके कँबल में मैं घुस कर सो गई . मुझे छूना मन </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसी धमकी देते ही मैंने
आँखें बन्द कर लीं . मैं खुद को टेस्ट कर रही थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसे ही एक दिन मैंने बीरेन
भाई को फोन किया . उनकी आवाज़ जैसे दूर से आती थी . मैं उनको भीगे चाबुक से मारना
चाहती थी . उनकी पसीजती उँगलियाँ मेरे शरीर पर अब भी लिसलिसा कुछ छोड़ती हैं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यू बास्टर्ड .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इससे ज़्यादा गाली इस वक्त
मुझे ध्यान नहीं आती</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. वो अचकचा जाते हैं . जैसे किसी ने सरे बाज़ार तमाचा मारा हो . मैं
दोबारा साँस भरकर दागती हूँ</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यू ब्लडी शिट्फेस </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यू डर्टी लूज़र</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उनकी थरथराती आवेश भरी आवाज़
आती है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">,</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यू कांट टॉक लाईक दैट </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुम इस तरह बात नहीं ..</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं बीच में टोकती हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यस आई ब्लडी वेरी वेल कैन .
फिर खूब बुलंदी से कहती हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">,</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फक यू</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और फोन काट देती हूँ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अली पीछे से सुन रहा है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हू वाज़ दैट </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरा ममेरा भाई . मुझसे
पन्द्रह साल बड़ा . उसकी एक लड़की है . तब मैं तेरह साल की थी . आज उसकी लड़की शायद
इतनी ही बड़ी होगी . मैं सुबकने लगी थी . अली निकल गया था . कमरे में अँधेरा था .
दिन ढल गया था . मैं अँधेरे कमरे में चुप पड़ी थी . उन दिनों की तकलीफ सोचती रही थी
. तब का भय . मेरा मन कैसा डरा रहता था . जैसे शरीर गन्दा हो गया हो . दिन रात एक
तूफान अँदर डोलता . एक खट्टी उबकाई का स्वाद ज़ुबान पर अनवरत . सब एकदम नियंत्रण से
बाहर . अकेले होते ही </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अँधेरा घिरते ही </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">रात के सूने पन में कोई
जानवर धावा बोलता .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं चुप्पा लड़की थी तो नहीं
. फिर क्या माँ को मेरा बदलाव पहचान न आया </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उन्हें मेरे लिये कोई डर कभी न हुआ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इतनी डेंस तो नहीं थी . ऐसी
बेलौस तो नहीं थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरी भूख खत्म हो गई थी .
मेरी पढ़ाई</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">से मेरा मन अनमन . मेरे जीवन से एक डोरी टूट गई थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एक सुर खत्म हो गया था
हमेशा के लिये . मेरा भोलापन मेरा बचपन मेरा सुकून . और माँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कभी कुछ न समझीं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरे पेट में मरोड़ उठता है
. मैं एकदम अकेली हूँ . जीवन भर इस बात का बदला सबसे लेती रही हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अब थक गई हूँ . थक गई हूँ .
रुलाई की नींद कितनी थकाने वाली होती है . निष्प्राण कर देने वाली .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बीच रात किसी वक्त कोई
उठाता है मुझे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हल्के दुलराकर .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुझे अपने पिता याद नहीं.
मैं बहुत बच्ची थी जब वो गुज़र गये . मेरे पास इनकी एक तस्वीर है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ब्लैक ऐंड वाईट . कोई घर का
पिछवाड़ा है . बहुत से पेड़ हैं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">गमले हैं . फूल हैं . बहुत धूप रही होगी कि उनका चेहरा चमकता है .
तस्वीर में धूप की चौंध है .. ज़्यादा सफेद कम काला . मैं उनके गोद में हूँ . मेरे
बाल मेरे सर के ऊपर समेट कर बाँधे हुये हैं . बगल के बाल मेरे गालों पर गिरते हैं
. मैंने कोई एक रंग की फ्राक पहनी है</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सलीके से जूता और घुटने के नीचे की ज़ुराबें . हम
दोनों कैमरा देखते हैं दूर से . हमारे चेहरे पर एक सा एक्स्प्रेशन है . ज़रा सी
मुस्कुराहट बस . लॉंग डिस्टेंस</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">शॉट है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं कई बार मैग्नीफाईंग
ग्लास लगा कर उनका चेहरा देखती हूँ . हल्के घुँघराले बाल और आँखों पर मोटे फ्रेम
का चश्मा . माथे पर बाल ज़रा गिरे हुये . ढीली बुशर्ट और ढीली पतलून .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुझे डर है मैं उनका चेहरा भूलती
जा रही हूँ . जितना ज़्यादा याद करती हूँ उतना ज़्यादा भूलती</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जाती हूँ . उनके आँख </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">नाक </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कान </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बाल . सब अलग अलग से एकदम
सही और दुरुस्त याद है . खूब जतन से एक एक करके उनको उनके चेहरे पर सरियाती हूँ और
जैसे ही तस्वीर मुकम्मल होने जाती है सब अचानक धुँधला जाता है .आँखों की जगह होंठ
और गाल की जगह नाक . मैं रोने लगती हूँ . लगता है ऐसे भूल जाना सबसे बड़ा धोखा है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सबसे बड़ा बिट्रेयल . पापा
होते तब तो मैं महफूज़ रहती . फिर हम मामा के घर भी क्यों रहते .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं चिल्लाती हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बुलशिट बीरेन भाई .. आई कुड
हैव किल्ड यू </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आई विश आई हैड .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरे अंदर एक बड़ा सा गड्ढा
है जिसमें कोई लावा सुलगता है . कितना भी चाहूँ उसकी आग खत्म नहीं होती .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरी एक दोस्त है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">शिफा . उसकी मासी कुछ साल
पेरूज़ा में रही थी . वहाँ यूनिवर्सिटी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">में पढ़ती थी . कई साल बाद जब लौटी थी वहाँ कुछ भी
नहीं बदला था . वही दुकानें </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वही पियात्ज़ा </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वही लोग . वही चॉकलेट की दुकानें </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वही चर्च . जैसे समय ठहर गया था . ये सब कहते उनकी
आवाज़ में हैरानी थी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सोफे पर बैठे लैम्प की पीली
रौशनी में </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">चप्पल उतार कर हम तीनों
अधलेटे थे एक रात . वाईन की गुनगुनाहट भरी खुमारी में हमारी आवाज़ ठहर गई थी . हर
शब्द जैसे अपने पूरेपन में खुलता और अपने पीछे पूरा संसार लिये आता . हम बहुत धीरे
धीरे बात कर रहे थे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हरेक</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वाक्य में तसल्ली और समय का
एहसास था . भरपूर समय का . इसलिये रुख़सार खाला जो भी कह रही थीं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसे हम उस नीम रौशनी में देख
पा रहे थे . कोई देखी भूली इतालवी फिल्म का दृश्य हो जैसे . पतली गलियाँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">पत्थर की सड़कें </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेहराबदार पतली ईटों की
पुरानी इमारत </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">काले लिबास में बूढ़ी औरतें
.</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं सुनते सुनते लेट गई थी
. समय रुक जाता हो जहाँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वहाँ रहना कैसा होता होगा .
मेरे अंदर उदासी का सागर लहराता था . शिफा बीच में कभी उठ कर गई थी . फ्रिज से कुछ
हुमुस और रोटी ला कर उसने बीच में रख दिया था . मैं उँगलियों से हुमुस उठाकर अपनी
ज़ुबान पर रख रही थी . मेरे आँसू उसे और नमकीन बना रहे थे . अँधेरा था . कोई मेरे
आँसू नहीं देख सकता था . पूरे जीवन किसी ने मेरे आँसू नहीं देखे .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं अचानक हँसने लगी थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फिर हँसते हँसते मुझे माँ
की कहानी याद आई . मैं बताने लगी थी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">,</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसे जैसे माँ ही बता रही
हों </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उनकी ही आवाज़ में .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हमारे आँगन के एक ओर कूँआ
था . ईनार . एक बार उसके जगत पर पैर रखकर माँ अपने चेहरे पर पानी छपका रही थीं .
जेठ का महीना था . बहुत गर्मी . रसोईघर से दिन का खाना चूल्हे पर चढ़ा कर उठी थीं .
खूब ठंडा पानी छपका कर जब चेहरा पोछने लगीं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अचानक पाया कि कान की एक बाली नहीं है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सोने की कानबाली गुम जाये
बड़ी बात थी . ईनार के सब तरफ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">नाली तक में खोज लिया . न मिलनी थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">न मिली . फिर घर की दाई ने कहा </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हो न हो ईनार में गिर गईल
होखे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मालिक से कह के ईनरवा उपचवा
लीं न .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अगले दिन आदमी आया </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बाल्टी बाल्टी पानी
उलीचवाया गया . पानी ज़्यादा न था . कुछ घँटे के बाद बाल्टी में पुराने मग्गे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एक तसला जिसे जाने कितना
खोजा गया था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">प्लास्टिक की साबुनदानी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जंगखाया रेज़र </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एक हथशीशा जिसका शीशा जाने
कहाँ टूट गया था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">पड़ोस के बिल्लू की गेंद ..
हज़ार चीज़ें निकलीं होंगी . बस जिसको ढूँढा जा रहा था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वो नहीं मिली .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ खूब मायूस हुईं . किसी
ने कहा सोना गुमना अपशगुन होता है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सचमुच अपशगुन ही था क्योंकि
उसके बाद जीवन अचानक खाई में गिरना था . लेकिन ये बात मैंने अपने मन में कही . फिर
झटक कर कहानी पर वापस लौटी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">माँ हफ्ते दस दिन खूब
संशकित रहीं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">खूब उदास भी रहीं . उनके
कान सूने खराब लगते थे . झूठफूस की कनबाली खरीदकर कान में डाला जिससे उनके कान पक
जाते थे . फिर नारियल का तेल लगाकर कान ठीक करतीं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मुझे माँ की वही छवि याद
रहती है </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जब वो कान में नारियल तेल
डालतीं और अपने पाँवों की एड़ियों पर ग्रीज़ . उनकी एड़ियाँ इतनी फट जातीं कि उनमें
खून निकल पड़ता . माँ जो इन सब के बावज़ूद रात को जगकर महादेवी की कवितायें पढ़तीं .
मेरी आवाज़ उस छोटे से घर के छोटे से कमरे में पहुँच गई थी जहाँ एक तरफ स्टूल पर
हारमोनियम रखा होता और पापा की फरमाईश पर माँ कजरी गातीं . पापा की भारी आवाज़ उनकी
पतली आवाज़ में जुड़ जाती . उस कमरे में एक दुनिया रच जाती . मैं बिस्तर पर दुबकी उस
दुनिया में मछली की तरह गोते खाती सो जाती .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरी आवाज़ भी जैसे सो गई थी
. उसके किनारे भर्रा रहे थे . कतरा कतरा जैसे टूट कर हवा में तैरने लगा हो .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरी दुनिया उस दिन उसी
ईनार में उस कानबाली की तरह गुम गई थी . वो भोले निष्पाप दिन खत्म हो गये थे .
पापा महीने भर में यकबयक मौत के मुँह में चले गये थे .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसे भी कोई मरता है क्या </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">चलते फिरते </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हँसते बोलते </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ऐसे</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इट वाज़ नॉट फेयर . बोलकर
गये थे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">एक दिन में</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">लौट आऊँगा . कभी नहीं लौटे
थे . उस एक्सीडेंट में उनकी लाश तक नहीं मिली थी . बस नदी में गिरा था . कई साल तक
</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अब तक</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं सोचती थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">घँटी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बजेगी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं दरवाज़ा खोलूँगी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सामने पापा खड़े होंगे .
इतने साल बीत गये . अब मेरे सामने आ जायें </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं पहचानूँगी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कैसे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">लेकिन ये सब मैं कहाँ बोल
रही थी . मैं तो चुप हो गई थी . हम सब चुप हो गये थे .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">फिर हम चीज़ों के गुमने की
बात करने लगे थे . गुमी हुई चीज़ों के अचानक मिल जाने की . तब</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जब उनकी ज़रूरत ही न हो</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. क्या रहस्य था . जैसे एक
कोई समानांतर</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">दुनिया जहाँ गुमी चीज़ें रखी होती . फिर कोई करवट लेता और दुनिया ज़रा
सी हिलती . कोई फाँक खुल जाता और उस दरार से गुमी चीज़ें अदबदा कर इस दुनिया में
गिर जातीं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जब सबसे ज़्यादा खोजो न मिले
और जैसे ही खोजना बन्द कर दो </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मिल जाये . द बिगेस्ट ट्रैजेडी . द बिगेस्ट ट्रुथ . किसी का होना भी
ऐसे ही है . न होना भी .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: 4.5pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">किसी दिन दुनिया ऐसे ही
खत्म हो जाती है . पर कहाँ खत्म होती है . सब तो अनवरत चलता ही रहता है . किसी के
भीतर ऐसे हरहराता अवसाद का समंदर कि कुछ भी अच्छा न लगे</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ? </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सबका प्यार</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हवा धूप पानी</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कोई मीठी मुँह घुलती
मिठाई</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">नींद का नशा</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जगे का सुहाना स्वाद . कुछ भी नहीं</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ? </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">दिमाग में कौन सा केमिकल उड़ जाता है</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कौन सा सर्किट री वायर हो
जाता है . क्या है जो एक हँसते खेलते जीते आदमी को मुर्दा कर देता है</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin-bottom: 4.5pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और हम दूर से देखते क्या सोचते हैं कि फिलहाल हम
उस दायरे के बाहर हैं . ये त्रासदी हम पर नहीं घटी</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इस बार हम बच लिये</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ? </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उस महफूज़ जगह में खड़े हम
अपने बचने का जश्न मनाते हैं</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जीवन कई बार तकलीफों की बड़ी सी गठरी लादे फिरना
है . और बहुत बार उसे छुपाये चलना है अपनी छाती में . मौत का वो पल जहाँ सब पार है
.</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जीवन जीना बहुत बहादुरी का काम है</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. पर मालूम नहीं बहादुरी
क्या होती है . उस काले घने अवसाद के साये में जीना क्या होता है . जो अवसाद नहीं
जानते</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसकी काली छाया नहीं जानते</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उसका राख स्वाद ज़ुबान पर महसूस नहीं किया कभी वो
क्या जानते हैं ऐसे होना क्या होता होगा . भारी भीगे कम्बल के भीतर दम घुटने की
छटपटाहट</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">किसी खाई में गिरते जाने का भयावह अहसास और ये कि अब कुछ भी</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">किसी भी चीज़ से कोई
राब्ता नहीं . जैसे मौत कोई खूँखार चीता हो जो घात लगाये बैठा हो</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अचानक दबे पाँव दबोच ले</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">दुनिया बड़ी ज़ालिम है</span><span style="color: #141823; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जीवन और भी . हम आँख कान
नाक दबाये ऑब्लिवियन के संसार में माया जीते हैं.</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; line-height: normal; margin: 4.5pt 0in 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: #141823; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">रुखसार खाला जैसे
सोलिलॉकी कर रही हैं . उनके शौहर ने कुछ साल पहले खुदकुशी की थी . बारहवीं मंज़िल
से नीचे कूद गये थे .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">वो चले गये लेकिन अपने जाने
में और पास आ गये .जब कोई गुज़र जाता है हम दुनिया को बताना चाहते हैं कि वो कितना
शानदार इंसान था .हम शायद ये भी बताना चाहते हैं</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सबको</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उससे ज़्यादा खुद को</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उस हाईंड साईट की तकलीफदेह अनिश्चितता</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उन सारे अनुत्तरित सवालों
का</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जो उनके आत्मीय होते हुये भी हम उनकी मदद के लिये नहीं कर पाये
.कितनी बेबस छटपटाहट होती होगी कि शायद ये सब टल सकता</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हमारे एक रत्ती और भर कर
देने से शायद हमारे प्यार का पलड़ा मौत पर भारी हो जाता</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कि उस डिसाईसिव पल के ठीक
एक पल पहले का समय हम पकड़ सकते</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बदल सकते</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कि बस उस वक्त हम होते</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बस होते तो टाल सकते</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">शायद .उस सरपट फेन गिराते
धूल उड़ाते घोड़े को भरसक लगाम लगा रोक सकते</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">भले मांसपेशियाँ उखड़ जाती</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">साँस टूट जाती</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ईफ ओनली .. की कैसी दिल
तोड़ने</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">चीख मारने वाली</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ध्वस्त कर देने वाली विकट स्थिति ..</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हू आर वी टू जज</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सुख</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">दुख</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मौत जीवन ..सब अलग अलग
शेड्स के खेल हैं</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इंफईनिट पर्म्यूटेशन की दुनिया और दोस्त हम अभी बच्चे हैं</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> ,</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">इस विशाल विकराल दुनिया
ब्रम्हांड में हम कुछ हज़ार साल छोटे बच्चे हैं .दुनिया क्या फकीरी है उसका ककहरा
तक हमने अभी नहीं देखा .एक्सिस्टेंशियलिज़्म की वीरानी नहीं जानी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> , </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बेतुके का तुक नहीं जाना...</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">The notion of the Absurd contains the idea that there is no
meaning in the world beyond what meaning we give it</span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">.</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">शिफा सो चुकी है . मैं
रुखसार खाला को देखती हूँ . वो बहुत दुबली हैं . बहुत सुंदर भी . उनकी आँखों के
नीचे गहरे साये हैं . मैं उनको बताना चाहती हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">अपने सेक्शुअल अब्यूज़ की कहानी . कि उस हादसे के
बाद मैं किसी के साथ सो नहीं पाई कभी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. औरत मर्द </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">किसी के साथ नहीं . मेरे भीतर कुछ कसक गया . कोई
चीज़ थी भीतर जो अपने अलाईनमेंट से अलग हो गई .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मैं बहुत सारा प्यार चाहती
हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बहुत सारा प्यार करना चाहती
हूँ . लेकिन मेरे अंदर कोई फ्रिजिड ज़ोन है जिसमें बर्फ कभी पिघलती नहीं . उसमें
वसंत कभी आयेगा नहीं</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बीरेन भाई आप तो मेरे आईडॉल
थे . फिर आपने मेरे साथ ऐसा क्यों किया </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आई लव्ड यू सो मच ऐंड नाउ आई हेट यू सो मच . .आपने
मेरा भोलापन </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरा बचपन </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">मेरा निष्पाप मन मुझसे छीन
लिया . बिना बाप की बच्ची के साथ आपने अच्छा नहीं किया .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और आपकी सच्चाई किसी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">ने न जानी . आप जीवन में तरक्की
करते रहे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सबके आगे आप सबसे अच्छे
बेटे </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सबसे अच्छा भाई </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सबसे अच्छे पति और पिता रहे
. आप के अंदर का जानवर और किसी ने न देखा . माँ तक तो शायद इसीलिये बेफिक्र रहीं .
उनको शक तक न हुआ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">लेकिन मैं आपको कैसे माफ और
क्यों माफ करूँ . आपकी सच्चाई आपकी पत्नी को </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आपकी बेटी को बता दूँ . ये आपके</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">गुनाहो की भरपाई है</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">? </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">यू वेयर अ बीस्ट .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">रुखसार खाला मेरे बाल सहला
रहीं हैं . अली तुम्हें प्यार करता है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">शायद बहुत . मैंने अपने
आँसू पोछ लिये हैं . उसने अब तक कोई जबरदस्ती नहीं की मेरे साथ . तो शायद हाँ .
मैं हँस पड़ी हूँ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जानती हैं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">बचपन में मैं अनारदाना को
ईनारदाना बोलती थी . सब खूब हँसते थे . फिर जब मैं जान गई कि सही अनारदाना होता है
फिर भी ईनारदाना बोलती रही . बस इसलिये कि सब हँसते थे . सबको खुश करने की अदा
मैंने बचपन में ही सीख ली थी . मैं फिर उदास हो जाती हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">लेकिन इतने बरसों में सब
भूल गई .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">खुद को भी खुश करना .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आप सही कहती हैं </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">जीवन में उतना ही मतलब होता
है जितना हम देना चाहते हैं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">खाला मुस्कुराती हैं . मैं
फिर सोचती हूँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">कितनी खूबसूरत और कितनी
सौम्य हैं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">आप जानती हैं न मैं आपसे
प्यार करती हूँ .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">गोकि उनको मैं पहली दफा
मिली हूँ . बात तो बहुत सुनी है शिफा से .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">उनके चेहरे पर एक उदास
संजीदगी है .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">तुम्हारा जीवन ईनारदाने सा
मीठा रहे</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और वो झूठी कन बलियाँ </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">?</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और वो मलयाली नन जो रोम में
मिली थी आपको</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और वो मज़े की फिल्म जिसमें
एक अल्जीरियन बैंड था </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">पेरिस में भटक गये थे सब</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">और वो औरत जो हिन्दी गाने
गाती थी </span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">, </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">रूसी थी</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">लेट्स मेक अ टोस्ट फॉर ऑल द
पीपल हू कैन कॉल ऐन अनारदाना बाई इट्स करेक्ट नेम</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">हमने ग्लास टकराया और पूरा
उड़ल लिया हलक में और फिर धीरे से कार्पेट पर लेट गये और नींद में खर्राटे भरने लगे
.</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">सुबह उन्हें निकलना था और
अली हफ्ते भर के लिये बाहर था</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> </span><span lang="HI" style="color: black; font-family: "arial unicode ms" , "sans-serif"; font-size: 12.0pt;">. माँ तीन दिन के लिये मेरे पास आ रही थीं .</span><span style="color: black; font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 13.5pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-48980303059450798962011-09-20T08:33:00.000+05:302011-09-20T08:33:34.934+05:30रुकी हुई रेल<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 11px; line-height: 16px;"></span></span><br />
<div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif;"><i><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">हिलते पर्दे से छनकर रौशनी आती है </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">शीशे के बोल में अरालिया की एक लतर </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">किताबों की टांड में एक ग्रॉसमन </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">रिल्के की ना समझी कोई कविता की एक अदद पंक्ति</span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">चाय की दुकान पर आधी पी गई एक टूटी चीनी मिट्टी की प्याली </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">झगड़ालू बत्तखों के कैंक कैंक के बीच ज़रा सा (जो होना ही था ऐसी संगत में ) गुस्सा और मेहताब मियाँ के नमाज़ के वक्त देर कराते पर्दे की बहस करते हँसते कहते </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">दोस्त </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">? </span></span></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif;"><i><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;"><br />
</span></span></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in; text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif;"><i><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">कोल्ताई की फिल्म पर धीमे बात करते </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">इतवार की उदास दोपहर दो बूँद आँसू की संगत में याद करते बारिश की एक नम सुबह </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">बरसों पहले की</span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">सूखी घास पर रेंगते चींटे </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">हवा में उड़ते पतंगे </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">अलसाये भुनभुनाते भौंरे </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">कहते सन डैप्पल्ड </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">एक भुतहा काल्पनिक रेल जो जाने किस शहर लिये जाता मुझे </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">,</span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">वक्त में सुन्न जँगलात </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">हरी वादी </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">माँ के घने काले केश </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">आड़ी तिरछी कहानियाँ </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">सूनी सड़कें </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">छापे की वही रंगीन बचपन की फ्रॉक </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">एक मीठी गोली चूसता लड़का देखता है मुड़ कर अब भी </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">जाने कहाँ चला गया </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">किस अजाने भूगोल </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">बँद होती एक खिड़की के पीछे का धुँधलाता संसार </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;">, </span></span><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal; font-size: 11.0pt; mso-ascii-font-family: Tahoma; mso-hansi-font-family: Tahoma;">सुनसान स्टेशन पर रुकी हुई है रेल अब भी हज़ारों साल</span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt;"> </span></span></i><span style="color: black; font-family: Tahoma; font-size: 11.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></span></div></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com40tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-2039452141484959242011-08-03T20:34:00.000+05:302011-08-03T20:34:35.602+05:30व्हेन यू ड्रीम अ ड्रीम<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">कहते हैं दिन का देखा सपना सच होता है । जब से सुना यही दिनमान रहा । इतना देखा और जो देखा उसका इन्दराज़ दर्ज करते रहे । नीले सपने पीले सपने , सुरीले सपने सुहाने सब । चुपके चुपके हँसते , खुद पर खुद से । पेड़ देखते , पंछी देखते , पर्वत पर बादल का टुकड़ा देखते । बाबू की मीठी हँसी देखते । अपनी उँगलियाँ फैला कर उसमें जाने सारा संसार देखते । लम्बी रातों में गीले से गीत का संगीत , मद्धम रौशनी के झिलमिल में किसका कहा , जाने कहाँ पढ़ा , क्या था ? सात तारों का अँधेरा ? पूछते तुमसे किसी अंतरंग घेरे की रौशनी में नहाये ,फुसफुसाता हूँ मैं , व्हेन यू ड्रीम अ ड्रीम डज़ द ड्रीम ड्रीम यू ?<br />
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="349" src="http://www.youtube.com/embed/R-xzfwDAn1I" width="425"></iframe><br />
<br />
</div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-47489960363064627862011-07-18T08:30:00.000+05:302011-07-18T08:30:26.286+05:30दोस्त<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcLYVh18oHuMWkT_OQpsxjkiMpzaT-IF7LCyeBHZ_Ab6qeYBNi18F2HNkWYl4U1wHHs8umiys4E0UcYi8m5DDxN9Sc1x8Ltg5fMn9OoA8-ES1w2PxYMdrnBJo68vgmigqtV9rd/s1600/hapiness.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcLYVh18oHuMWkT_OQpsxjkiMpzaT-IF7LCyeBHZ_Ab6qeYBNi18F2HNkWYl4U1wHHs8umiys4E0UcYi8m5DDxN9Sc1x8Ltg5fMn9OoA8-ES1w2PxYMdrnBJo68vgmigqtV9rd/s200/hapiness.jpg" width="200" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><i>धीमे कोई गीत , ज़रा एक सुर, सूनी गलियों में तिरता बुदबुदाता है , दोस्त ?<o:p></o:p></i></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नशे में बहकती किसी लय पर थिरकती एक टूटी सी हिचकी, कोई आधे से साँस की छूटी टूटी सी भूली एक तान, गिरे देह की दाह में कोई एक ताप गीले से स्नेह का अँधेरे में सहलाता , खिड़कियों से कूदता दबे पाँव फुसफुसाता है , देखा है तुमने हवा के पाँव? नीम नशे में दुबकती ,सिमटती , उँगलियों के नोक पर आखिरी ज़र्रे की जरा सी आँच तक काँपती <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">भोली सी ज़िद</span><span lang="HI" style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आँख मींचे बोलती है , हम हैं हम ही तो हैं , माथे पर जैसे गर्म एक चुँबन, बच्चे की छाती की दौड़ती कोई धड़कन , मीठा मीठा कितना कितना मीठा , जाने कहाँ से आता शिराओं में बजता , न दिखता न होता पर सच फिर भी होता रात के अँधेरे में चँपा के पीले फूल सा गमकता , दोस्त ?</span></i><span style="mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">( oil and acrylic painting )</span></i></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com14tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-8404002745953107222011-07-03T13:58:00.000+05:302011-07-03T13:58:21.832+05:30कूचाए नीमकश<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGK6hVo4Y1CXz5itflKot-AFxUdAO66m40SO3jqAXxNiaTWrZ7rEVDLpO8bgWPRTAdmVQ4bX9Xw3qXbty2LO5CewvsNn1gVMNPw5G8Rl4wk4n0KZ3MCFVIGcqLNjjL3Wy0fAfG/s1600/koocha+3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhGK6hVo4Y1CXz5itflKot-AFxUdAO66m40SO3jqAXxNiaTWrZ7rEVDLpO8bgWPRTAdmVQ4bX9Xw3qXbty2LO5CewvsNn1gVMNPw5G8Rl4wk4n0KZ3MCFVIGcqLNjjL3Wy0fAfG/s320/koocha+3.jpg" width="253" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">दरख़्त के सुर्ख पत्ते अचानक आये हवा के झोंके से गिरते हैं । धीमे धीमे तैरते लहराते , एक के बाद एक । सब जो खड़े हैं , फ़र्रूखज़ाद , नुसरा बी , हमदू , कुबरा , हुमरा , अफ़सान , रसूल बद्द्रूदीन , छोटे छोटे बच्चे , बुज़ुर्ग , बूढ़ी ख़वातीनें, सब तस्वीर खिंचवाने की संजीदगी में शक्लों को गंभीर<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>दुरुस्तगी में सजाये, अचानक बालों पर , टोपियों और स्कार्फों पर गिरते पत्तों की छुअन के अहसास में मुस्कुरा पड़ते हैं । कुछ अचकचा कर ऊपर देखते हैं । उस एक लम्हे की हँसी के बाद फिर समेट लेते हैं अपने आप को , देखते हैं कैमरे की तरफ संजीदगी से , उत्सुकता से । उनकी आँखों में सुबह की चमकीली धूप का अक्स है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम दो तस्वीरें खींचता है । एक हँसते हुये ऊपर देखते चेहरे जिस पर सुर्ख पत्तियों की बारिश है , खुशी और हँसी की रौशनी है और दूसरी, संजीदा ज़रा ग़मज़दा, ज़िंदगी से मार खाये चेहरों की तस्वीर । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ऐन वक्त जब नाजिम सुर्खपत्तियों वाली रौशन तस्वीर खींच रहा था , कोई एक तस्वीर और भी खिंच रही थी , पीछे से<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>, लोगों के पीछे से । इस तस्वीर में सबकी पीठ दिखाई देती है , सिर्फ नाजिम सामने से दिखता है , तस्वीर खींचते हुये ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुसाफिर को नहीं पता कि नाजिम की तस्वीर में , लोगों की भीड़ के पीछे , ज़रा धुँधलाये भेस में , थोड़ा अलग हट कर एक शख्स दिखता है , जो कैमरा आँख से सटाये ज़रा झुक कर तस्वीर खींचे जाने की तस्वीर खींच रहा है ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">*****</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कूबड़ के शरीर पर खिला उसका सलोना चेहरा लोगों को परेशानी में डाल देता है । इतनी सुंदर , इतनी बदसूरत ?</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ऐसी खूबसूरत ? माने ओह कैसी बला ! दोनों बातों के साथ-साथ खुलने की भयानक हैरानी होती है । लोगबाग पलट पलट देखते हैं । फिर सिहर कर मुड़ जाते हैं ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वो कहती है शहर में जो नदी बहती है .. </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हमदू परेशान बोलता है , कौन सी नदी ? कैसी ? यहाँ तो झील है सिर्फ ..</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुबरा के सलोने चितवन एक भेदभरी हँसी थिरक जाती जिसमें सौ मन गमों <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>का बोझ होता । धीमे करवट फेरकर , हमदू की तरफ पीठ करके कहती ,<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">है नदी , जो देखना चाहे , है उसके लिये.. </span></i></b><b><i><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उसके बाद कुबरा एकदम से हमदू की तरफ पलटती तो उसके हथेलियाँ फैल जातीं , जैसे उन उँगलियों से पानी छूटा बहता हो । जैसे बाज़ दफ़ा आँखों से बरबस आँसू निकलने लगते हैं । जीवन भर निकलते ही रहे । रंडी खाने में रंडी होकर बरसों एक गाहक न जुटा पाई , बावर्चीखाने में रोटियां सेंककर दिन निकाले । अपने हारे पर गरम सीसे की तरह पिघलती रही है कुबरा , धीमे-धीमे । कितने बरस । .. </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ऑंखें मूंदे कुबरा हमदू के पसीने और दालचीनी की मिली-जुली गमक में भीजती रहती है । हमदू कुबरा के कूबड़ को अपनी छाती में भर लेता है । कुबरा सोचती है , सच है ये , सचमुच में सच , यह ऐसा गरम जिस्म किसी का </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">!</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> जैसे जंगल में दिखा था , धीमे लय में उठता गिरता , पत्तियों से झरता , कितना सुंदर , कि मर जाती कुबरा । देखा था फिर तुरत हट भी गई थी । यही था न जिस्म का पानी हो जाना , नदी हो जाना । उसकी हथेलियाँ छाती से होती पेडू तक घूमती हैं , लहर पर लहर ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बाहर बर्फ़ गिरती है , लकड़ी के दर्रों से , मोमजामे के बीच से , बहकती हवा भीतर आती है । सिगड़ी की आग छत के लक्कड़ को स्याह किये जाती है । जाने कितने बरसों की कालिख । कंबल की खुरदुरी गर्माहट में ये पहला जाड़ा है कुबरा के लिये । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">या खुदा , धीमे से उसकी साँस बुदबुदाती है ।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किसी पुरानी बात की टीस पर बेवक़ूफ़ फिर चुपके से रोने लगती है ।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम चुप देखता है । एक मक्खी उड़ती लकड़ी के तख्त पर मंडराती है । हवा में खुनक है । कई दिन बाद कुछ फीकेपन से ही सही , धूप अलबत्ता चादर से मुंह निकाले बाहर हवा में फैल गई है । सड़क के किनारे बर्फ़ के गँदले ढेर हैं । सुबह सड़क साफ करने वाले फावड़े से बर्फ हटा गये हैं । शहर में सिर्फ एक सड़क है , शाहराह । बाकी गलियाँ हैं । इस सड़क का ये सबसे आबाद हिस्सा है । सामने कहवाघर है , जहाँ से मिली जुली आवाज़ें चहकपने से उठती हैं<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>खिड़कियों के रास्ते , कहवा और कबाब के भाप और खुशबुओं के संग मिली कुछ देर फिज़ा में डोलती हैं । कहवाघर से लगा बावर्चीखाना है जहाँ गज़ब का शोरबा , कोर्मा ए रवाश , चपली कबाब और मोशपुलाव मिलता है । अच्छे दिनों में नाजिम कई बार फ़र्रूख़ज़ाद के लिये लिफाफे में मलीदा और खज़ूर लिये गया है ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxtZqLAUqbNlC15gMdAG015U6SQCgfNYjiOxw70KRFuePiJ3wNCccGGliDhBTsh95rGJWm79fOeL7GM09qof7_5LQaKmq3Z3UoU5LB65INa7JOtjQRCUm7_FdM5mwos0BpOhE7/s1600/koocha.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="236" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxtZqLAUqbNlC15gMdAG015U6SQCgfNYjiOxw70KRFuePiJ3wNCccGGliDhBTsh95rGJWm79fOeL7GM09qof7_5LQaKmq3Z3UoU5LB65INa7JOtjQRCUm7_FdM5mwos0BpOhE7/s320/koocha.jpg" width="320" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कहवाघर के एक तरफ अज़ ज़हरा बैंक है,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>और दूसरी तरफ किताबखाना । किताबखाना झील से सटी गुँबदों वाली इमारत है जिसमें पढ़ाकुओं के लिये एक ज़वियत कुर्रा भी है । जाने कहाँ कहाँ की किताबें , गिलगमेश की दास्तान और असुरबनिपाल के अफ़साने , इब्न अल नदीम की फिहरिस्त , अबु अल हसन की मुरुज़ अध दहाब वा मआदिन अल जवाहिर , सुल ऐम इब्न कैस की किताब , क़ुरान और हदीस और पुराने दस्तावेज़ और खुशखती (कैलीग्राफी), चाँदी और काँसी के सिक्के , पुरानी जर जर किताबें , नक्शे , जाने क्या क्या ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम की दुनिया उस दुनिया से अलग है । कहवाघर अलबत्ता उसे पुकारता है जब तब । आज खासकर जब ठंडी हवा बर्छी जैसी है , तब कहवाघर की गर्मी सपने में देखे सुकून की गर्माहट है। कुछ हाथ में पैसे आ जायें तो एक करारी नान खटाई और गर्म भाप उड़ाता कहवा । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लकड़ी के बक्से पर बाबा आदम के ज़माने का पिनहोल कैमरा है । ठीक सामने काठ की कुर्सी है । बगल में तख्त है , उसपर कागज़ और केमिकल्स और ट्रे हैं , तुरत फुरत का डॉर्करूम । धुँधलाये , किसी ज़माने लाल रहा होगा , अब जाने क्या फीका रंग है वाला एक विनायल का चौकोर बक्सा है । उसमें अल्मूनियम की पट्टी लगी है , उसी का कब्जा है । एक छोटा ताला भी । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">भूरे ओवरकोट की जेब में हाथ छुपाये नाजिम सड़क देखता है । आधे किलोमीटर एकदम सीधे जाती सड़क फिर एक बार बायें घूमती है , फिर पहाड़ी टीले के पीछे जाती अचानक गायब हो जाती है । शहर टीले के बाद खत्म हो जाता है । हवा में नाजिम की दाढ़ी फरफराती है । उसकी नाक का कोना ठिठुर कर लाल हुआ जाता है । उसकी भूरी ललछौंह आँखों में मरी मछली सी उदासी है । कुछ साल पहले तक उसकी कमाई ठीक ठाक हो जाती थी । फ़र्रूख़ज़ाद को कभी घुमा भी लाता , कभी उसके लिये सूखे फल और लटकती बालियाँ भी खरीद लेता । तब फोटो खिंचवाने लोग आते थे । कारकुल पहने बुज़ुर्ग , लाल फटे गाल वाले बच्चे , हिजाब लपेटे बूढ़ी ख़वातीन और कभी बहुत अचक्के कोई एक जवान लड़की , शरमाती घबराती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">***<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">इस छोटे से शहर में अरसे तक नाजिम फोटोवाला इकलौता तस्वीरें खींचने वाला हुआ । पुराने लकड़ी के बक्से से उसने खुद ये कैमरा बनाया था । कई दिन की मशक्कत और दिमाग लड़ाने के बाद सही पिनहोल और डब्बे के पीछे फिल्म वाली कागज़ की सही दूरी बन पाई थी । फिर कूट का लीवर और पुराने काले साटन का अम्मी के बुर्के का खोल । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मगर सबसे बड़ी बात कि नाजिम की नज़र थी । उम्दा थी । <b><i>उसमें उन चीज़ों को देखने का हुनर था जो सतह पर दिखती नहीं थीं </i></b>। चेहरों के पीछे छुपी दुनिया नाजिम देख लेता । आँखों की पुतलियों और चेहरे की लकीरों से पढ़ लेता किसी के भी अंदर के राज़ को । और जब तस्वीर खींचता तो चेहरे के साथ उन सब दुनियायों की तस्वीर भी उतार लेता । कई बार लोग हैरान होते खुश होते , बिना जाने , बिना समझे कि तस्वीर देख क्या खुशी मिल रही है । कई बार ऐसा भी होता कि लोग बेआराम हो जाते । अंदर कोई कील ठुक जाती , <b><i>कुछ ऐसा दिख जाता जिसे बरसों खुद से छुपाये चलते थे</i></b><i> </i>। </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghlzne6A3gjENjUG0gPk3EC5cQN6IWZQVCZRZu1Dot_fWlkYflFwrJYDdUaWdo2CXEhBPhdIVjyaItpcFZJCgmDhkBJZKVgoTp-wpbTjmbnU0axIV53_itQWXJbCtrtqOA7fmF/s1600/akf_mountains_general2+copy.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghlzne6A3gjENjUG0gPk3EC5cQN6IWZQVCZRZu1Dot_fWlkYflFwrJYDdUaWdo2CXEhBPhdIVjyaItpcFZJCgmDhkBJZKVgoTp-wpbTjmbnU0axIV53_itQWXJbCtrtqOA7fmF/s1600/akf_mountains_general2+copy.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तस्वीरें , खुरदुरे कागज़ पर ऐसी उतरतीं जिनके किनारे पुछ जाते और चेहरे की तीखी कटान नर्मी के धुँधलायेपन में मुलायम हो जातीं । जैसे किसी ने हल्के हाथ चेहरों के शिकन सलीके से पोछ कर उतार लिये हों । आँखों की नज़र जितनी दूर जाती दिखती उतनी ही भीतर उतरती महसूस होती । कोई पूछता नाजिम से कि ऐसी तस्वीरें कैसे उतार लेता है तो नाजिम शर्तिया भौचक नासमझी से देखता मानो जानता न हो बात हो क्या रही है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किताबखाने से सटे झील में चीड़ और देवदार के दरख्तों का अक्स है । उस नीले आसमान का भी और किताबखाने के नीले गुँबद का भी । दूसरे किनारे पर बत्तख और मुर्गाबियों का झुँड उतरता है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सड़क की तरफ वाले हिस्से पर तरतीब से लोहे के नक्काशीदार बेंच लगे हैं । जब धूप निकलती है तब बूढ़ी औरतें बच्चों के संग यहाँ बैठती हैं , अखरोट और चिलगोज़ों के लिफाफे थामे । बच्चे पानी के किनारे गर्म कपड़ों में मुँह से भाप उड़ाते खेलते हैं । उनके गाल और होंठ तीखी ठंडी हवाओं से ऐसे फटे पड़ते हैं मानो खून छलका अब कि तब । सफेद बालों वाली औरतें ऊनी शाल लपेटे धूप में आँख मिचमिचाकर बदन गरमाती बच्चों की हाँक लगातीं । कभी कभार कोई दादी नानी अपने दुलारे नाती पोते की तस्वीर खिंचवाने नाजिम की तरफ चली आती ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सड़क की दूसरी ओर नाजिम अपने तख्त पर बैठा सड़कपार के नज़ारे पर आंखें फेरता है । मन के गहरे कुछ चिरा जाता है । उसे लगता है उसके भीतर कोई अजनबी आदमी है जिससे कभी वो मिला नहीं , जिससे शायद कभी मिलने की ख्वाहिश भी न हो । उसकी छाती भारी धँसती है । झील के पानी से कोई चीज़ उठकर उसके अंदर समा जाती है । वो चीज़ खौफ़ है क्या है नहीं मालूम । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम को लगता है कोई बासी चीज़ उसके भीतर सड़ रही है , पानी में छूटे कपड़ों की बू । एक जोड़ी सीली डरी डूबी आँखें फिर उसकी पीठ से चिपक जाती हैं । दिलयार की लाश उसके कँधों पर लदी रहती है हमेशा । एक लमहा बस । सर से पैर तक लाचारी में नहाये नाजिम चाहता है शिद्दत से उस लमहे के पहले फिर से ज़िंदगी शुरु करे एक बार । पाक साफ ज़िंदगी ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कभी मन करता है झील के उसपार देवदार और सनोबर के जँगलों में भाग जाये । कभी किताबघर में रखी किताबों और लकड़ी की आदमकद अलमारियों की अनजान तस्वीरें खींचने की सोचता । उस बूढ़ी औरत की , जिसके चेहरे पर कितनी अथाह झुर्रियाँ हैं पर जिसकी आँखें आग में जलते अँगारों सी चमकती हैं । उसका मन होता है एक बार बस ऐसे ही उठ कर चल पड़े उस सड़क पर , टीले के पार , बस चलता जाये । बस ऐसे ही और <b><i>जो कभी लौटे तो कहवाघर में घुसे , ऐसे जैसे इस शहर में अजनबी हो </i></b></span><b><i><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">!</span></i></b><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> कहवाघर की मालकिन नुसरा बी को कहे , ऐ फूफी , इन मर्तबानों और मशकों में जो भी बेहतरीन हो लाओ , फिर अपनी थैली खनखनाये और गाहकों की तरफ रिश्तेदारी से देखे और कहे , हाज़रीन आपको जो पसंद हो पियें खायें , बीबी सब मेरी तरफ से । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कुबरा के सलोने मुख को देखकर बरबस हँस दे , फ़र्रूखज़ाद के मासूम रौशन चेहरे की रौनक से अपना दिल जगमग कर ले , दिल पर कोई स्याह छाया न हो , कोई अँधेरी रात न हो।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम के कँधे गिर जाते हैं । ज़मीन की नम मिट्टी में खोह बनाये दुबक जाने को जी चाहता है , अकेले, एकदम अकेले । <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बकरी के दूध से बने सूखे पनीर का टुकड़ा चुभलाते नाजिम विनायल वाले बक्से पर हाथ फेरता है । तख्त के पीछे जो दरख़्त है उसकी शाखों से बँधे रस्सी पर तस्वीरें परचम सी फरफराती हैं , वो सारी तस्वीरें जिनके मालिक जाने किस गुमशुदगी में तस्वीर खिंचवाकर फिर साथ लिये जाना भूल गये । नाजिम ऐसे तस्वीरों को फेंकता नहीं । सब उसके साथ रहते हैं , हवा में लहराते । मेंहदीबाल वाले बुज़ुर्ग , वो खिच्चा लड़का जिसकी मूँछ की रेखा भी अब तक साफ न हुई थी , जिसके गले में चिड़िया फुदकती । नीली आँखों वाला वो नौजवान जिसका चेहरा किसी फरिश्ते सा पाक दिखता , और वो डकैत गलमुच्छों वाला अधेड़ जिसने तर्जनी उठाकर नाजिम को होशियार किया था कि तस्वीर में मेरे नाक का मस्सा न दीखे, हां </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">! <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">चमकती धूप में नहाये कैसे सजीले दिन थे </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">! .. </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम मन ही मन मुस्कराने की कोशिश करता तो उसकी सांसें भारी हो जातीं .. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">***<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">ऐसा नहीं कि शहर में अचानक तस्वीरें खिंचवाने का शौक खत्म हो गया । इतनी बात हुई कि सड़क की पहली इमारत , जो कि एक सराय थी , उसके अगले हिस्से में किसी अजाने मुल्क से कोई परदेसी मुसाफिर एक नये कैमरे के साथ नमूदार हुआ । आया था घूमने वादियों में । नये ढंग का एक अच्छा , नया , कैमरा लिए । उसके कैमरे में आगे को निकली , एक लम्बी नली थी जिससे दूर बर्फ़ ढकी पहाड़ियों की तस्वीरें भी साफ सच्ची उतरती थी । मुसाफिर ने खेल खेल में कहवाघर में और झील के किनारे और मस्जिद की नक्काशीदार दरवाज़ों और मीनारों की तस्वीर खींचनी शुरु की , फिर बच्चों की और हँसते आदमियों की , लेटकर , बैठकर , झुककर । फिर उसने तस्वीरें दिखाई . <b><i>सब ऐसी जैसे सचमुच से ज़्यादा सच हो</i></b> , ऐसी रंगीन कि इतना रंग पहले किसी ने क्या देखा होगा , इतना साफ़ कि आँखें मल-मल देखो फिर भी मटमैला न हो । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जाने कैसा मुसाफिर था जो आया फिर बस यहीं का होकर रह गया । सराय के कमरे से हट कर बुखरान के मकान की दोछत्ती उसका डेरा बना । सारा सारा दिन किताबखाने में बिता देता , फिर थके चेहरे पर भोली हँसी गिराये कहवाघर बैठने चला आता । देर रात तक रबाब और दिलरुबा के थाप पर लोगों की हँसी गूँजती । मेज़ पर कुहनी गड़ाये , दोनों पंजों पर ठोढ़ी टिकाये मुसाफिर की आंखों में चमकते डोरे कौंधते । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फर्रूख़ज़ाद ही खबर लेकर आई थी कि किताब लिखने आया है । रहेगा साल दो साल । फिर खबर हुई खर्चे पानी के लिये मुसाफिर ने लोगों की तस्वीरें खींचनी शुरु की । <b><i>चमकते कागज़ पर लोगों के सपने </i></b>। टीले के पहले दायीं तरफ की पहली गली में दिलयार की बेवा हुमरा के फलों की दुकान के एक हिस्से में उसने अपनी दुकान खोल ली । आधे दिन वहाँ बैठता , फिर किताबखाने में जाकर गुम हो जाता । कोई तसवीर खिंचवाने वाला आता तो हुमरा अपने छ: साल के अफ़सान को किताबखाने दौड़ा देती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुसाफिर के चेहरे में कोई ऐसी कशिश थी कि सब उसे खुश करना चाहते हैं । बूढ़ी औरतें उसे अखरोट और रसभरी के लिफाफे पकड़ाती हैं , बच्चे अपनी दूधिया हँसी । औरतें अपना दिल । बुखरान की दोछत्ती अचानक आबाद हो गई है । मुसाफिर भी लोगों को छोटी छोटी चीज़ें पकड़ाता रहता है , किसी का छोटा कोई काम कर दिया , किसी को अपनी खुशदिली ही दे दी । लेकिन बाज़वक्त मुसाफिर अपने कमरे में बँद हो जाता है । कई कई दिन निकलता नहीं । नौजवान दोछत्ती के बाहर गिरोह बनाये जुटते , फिर मायूस लौट जाते हैं । मुसाफिर के कमरे का दरवाज़ा बन्द रहता है । फिर अचानक एक दिन धूप निकलती है और कहवाघर के सामने रंगीनी का आलम सज जाता । मुसाफिर के गिर्द बातों की चरखियाँ नाचने लगती हैं । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम के भीतर धीमे-धीमे एक टीस उठती , फिर अंदर-बाहर समूचे अपने गिरफ़्त में ले लेती । एक आह् छूटती , नाजिम सोचता हुमरा ये कैसी दुश्मनी निभाई तूने । हारे मन के वहशीपने में संगदिल ख़याल उठता बीच सड़क हल्ला मचाकर सबके आगे भेद खोल दे , कि बदज़ात मुसाफिर के संग फँसी है । फिर ऐसी सोच पर खुद शर्मिन्दा हो जाता है । शहर की दूसरी तरफ , जहाँ फलों के बगान थे , हुमरा अपने टप्परगाड़ी पर फलों की टोकरी लिये लौटती । नाजिम के तरफ से गुज़रती तो एक ठसक से उसकी तरफ देख लेती , फिर अपने खच्चर को पुचकारती ललकारती एक बार गुज़र जाने के पहले गुमान से देखती , चली जाती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">रात अपनी बाँहों में सिर टिकाये नाजिम छत ताकता । फ़र्रूखज़ाद उसके सीने में दुबकती , फुसफुसाकर कहती , सब ठीक हो जायेगा । बाहर ठंडी हवायें सपसप बहती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम के कमर से बँधी थैली में सिक्कों की खनखनाहट फीकी होती जाती थी । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">किसी बूढ़े दरख्त के नीचे मसली पत्तियों की बू नाजिम के भीतर उतरती है । कभी देखा था उसने दो साँपों को आपस में गुँथे , छटपटाते , प्यार करते । यही हुमरा थी , और यही उसका शरीर , पक कर फट जाता बदन था । घास पर पसरा । हरी नीली नस की बूटियाँ बिखरी थीं । जँगली बूटियाँ । कैसे किस तरह हो गया था उस दिन ये सब ? <i>हुआ भी था ?</i> तस्वीर में सब्ज़ रंग की बहुतायत थी , और पीली रौशनी । एक जिस्म था , जो आधा<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>दिखता , ज़्यादा ओझल छुपा रहता । जो दिखता उसकी रेखायें रौशनी में घुलती जातीं । उस चेहरे पर समन्दर की नीली रंगत थी , उसकी छाती पर दो नर्म कबूतर थे और उसकी नाभि के नीचे एक छोटा नर्म घोंसला था जहाँ एक नन्हा पागल परिन्दा नीमबेहोशी में अपने पंख फड़फड़ाता । नाजिम की हथेलियों से परिन्दा बेकाबू उड़ जाता बार बार। </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgYhrOcSY887_lMYsxlU445hz-PnWrBfxN9UeYt2BSHRedCtQzWpznSUnuLK7h1ZX3pB7HCdvc8rlOLRaPZOVxX6pKllVRK_yeRNII0ukBlz3xXkY1JC1cjiyhnCgGwpWH5JZkC/s1600/camera.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgYhrOcSY887_lMYsxlU445hz-PnWrBfxN9UeYt2BSHRedCtQzWpznSUnuLK7h1ZX3pB7HCdvc8rlOLRaPZOVxX6pKllVRK_yeRNII0ukBlz3xXkY1JC1cjiyhnCgGwpWH5JZkC/s1600/camera.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तस्वीर बक्से के सबसे भीतर वाले खाने में छुपा रखी थी । उसके कोने मुड़ चले थे , उसका कागज़ मटमैला , जबकि जब से रखा था कभी निकला न था । <b><i>सिर्फ देखने की सोच भी सच के देख लेने से ज़्यादा होती है कई बार ।</i></b></span><b><i><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सारा सारा दिन नाजिम अपने तख्त पर खुले आसमान के नीचे बैठा रहता । जिस कुर्सी पर बिठाकर वो तस्वीरें उतारता रहा था वो खाली पड़ी रहती । कुर्सी के पीछे दरख्त के पत्ते सुर्ख लाल थे । तस्वीरों में उनकी रंगत एक मुलायमियत से आती । मुसाफिर की तस्वीरों में आएगी कभी वो नरमी </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">?<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वह रुमान वह रहस्य ला पाएगा मुसाफिर </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">?</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> नाजिम सोचता लोग देखते नहीं क्या । तस्वीर सिर्फ तस्वीर नहीं होती , उसमें कितनी तो दुनिया होती है उसका क्या ? </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम सोचता उसका शरीर सिकुड़ता जाता है । सिर्फ एक दिन आँखें बचेंगी जो वो सब देखेंगी जिसे और कोई नहीं देखता । हुमरा जो फ़र्रूखज़ाद की खालाज़ाद बहन है , अपने खाविंद दिलयार के बावज़ूद नाजिम से दिलजोई करना चाहती थी । जिसे एक के बाद एक मर्द की संगत चाहिये , दिलयार फिर नाजिम फिर मुसाफिर फिर कोई और । मर्दों को फुसलाती बहकाती जवानी झलकाती । जिसकी ज़रूरतें आग की तरह लपट मारतीं । जिसके शरीर से तीखी पकड़ लेने वाली महक उठती । और नाजिम जो फ़र्रूखज़ाद के सिवा और किसी को नहीं देखना चाहता । और हुमरा जो अब सिर्फ डंक मारना चाहती थी । और दिलयार जो कुछ नहीं जानता था । और बिना कुछ जाने मौत के गहरे गायब हो गया था ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़र्रूखज़ाद को धीमे से खींचकर नाजिम सटा लेता है । उसके साँसों की संगत में सुकून है । थैली अब बिलकुल नहीं खनखनाती । नाजिम सोचता है अबकी किताबखाने जाकर हज़रत नसरूद्दीन से कहेगा यहीं मुझे किताबों की सफाई और देखरेख के लिये रख लो । जितना दोगे उतने पर करूँगा । या फिर लक्कड़ के कारखाने काम माँगने चला जाये , या बगानों में या भेड़ बकरियों की देखरेख का ही काम पकड़ ले । या फिर डाकखाने जाकर कोई पैरवी करे । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम का दिमाग चलता नहीं अब ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvg9a3BRDwvbdsvEK8N1VgnL2XnAnM91ZFrO3mBuJqEd2hJIVpTkr7IUhJv5LP3UMSZjodj88RX9R2HYEGkQQ_a9uc8XMfGU0RMp-nk7bI1F1sEuRlwPJFYwq8tswd3Obm_eJN/s1600/pinhole.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvg9a3BRDwvbdsvEK8N1VgnL2XnAnM91ZFrO3mBuJqEd2hJIVpTkr7IUhJv5LP3UMSZjodj88RX9R2HYEGkQQ_a9uc8XMfGU0RMp-nk7bI1F1sEuRlwPJFYwq8tswd3Obm_eJN/s1600/pinhole.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पिछले तीन दिनों से नाजिम ने अपनी दुकान खोली नहीं । कैमरा धूल खाता पड़ा रहा । फ़र्रूखज़ाद ने टोका तो उदासीन नज़रों से उसे ताक फिर बाहर पत्थर पर बैठा चाकू से लकड़ी के छल्ले तराशता रहा । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फिर एक दिन उठा और देवदार के दरख्तों की तरफ चल पड़ा । दिन भर रात भर गायब रहा । अगली दोपहर लौटा तो फ़र्रूखज़ाद के कलेजा मुंह को आये की चिंता और फिक्र को बेपरवाही से अनदेखा करता , बिस्तरे पर जा लेटा और चौदह घँटे लकड़ी के कुन्दे सा बेहोश सोता रहा । फ़र्रूखज़ाद इधर उधर छोटे काम करके कुछ खाना लाती रही , वहशी जुनून में बड़बड़ाती रही । नाजिम ने एक मर्तबा को भी मुंह न खोला । तीन दिन उसी सूरत जबान सिले टिका रहा , फिर जो गायब हुआ तो समूचा एक हफ्ता गुज़र गया । फ़र्रूखज़ाद का चेहरा मुरझाने लगा , आँखें डूबने लगीं , हथेलियाँ काँपती रहीं । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फिर महीने बीते । फ़र्रूखज़ाद पहले कमज़ोर पड़ी फिर हिम्मतवर हुई , पहले मायूसकुन हुई फिर उम्मीदज़दा हुई । नाजिम की दुकान वाली जगह महीनों खाली पड़ी रही । महीने बीते ।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">आज फिर फीकी धूप खिली है । हवा में खुनक है । कहवाघर से रबाब की आवाज़ आ रही है । बीचबीच में उफनते बुलबुले सी हँसी का दौर उठता है। टीले के तरफ वाली सड़क पर अचानक एक खच्चर सवार आता दिखता है । झील के पास वाली बेंच पर अब भी औरतें बैठी धूप सेंक रही हैं । बच्चे खेलते हैं । गर्म कपड़ों में लिपटा एक ज़रा सा बच्चा धूप में हाथ पैर मारता है ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGtVI8kOR-IW5Y8cFBpfTyZ8X407gVkPNqzHtIIR9nvNR0_hdJ6nVWGmkJMWxv5l4xO4UfOtbjBGNTGK0TbywWsml68tQa4Em7k96HHht6mbVZ1Wnm1grvTXC5jLmIVSg9eixe/s1600/images+%25284%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGtVI8kOR-IW5Y8cFBpfTyZ8X407gVkPNqzHtIIR9nvNR0_hdJ6nVWGmkJMWxv5l4xO4UfOtbjBGNTGK0TbywWsml68tQa4Em7k96HHht6mbVZ1Wnm1grvTXC5jLmIVSg9eixe/s1600/images+%25284%2529.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">खच्चर सवार कहवाघर तक पहुँचता है । कहवाघर के सामने कुर्सी के पीछे दरख्त पर सुर्ख़ पत्तों की झालर है । कुर्सी पर एक औरत सब्ज़ मुस्कान सजाये बैठी है । दरख्त की शाखों से धूप झरकर औरत के चेहरे पर दमकती है । औरत के चेहरे की त्वचा रूखी उबड़खाबड़ है । जैसे चेहरे को रेगमाल से घिस दिया गया हो । उसके बनिस्बत उसके पैर सुंदर और तराशे हुये हैं , हाथ भी । उसकी उँगलिय़ाँ नफीस हैं , पीली नाज़ुक । अगर अँधेरे कमरे में बैठे तो उसके हाथ पैर से एक पीली रौशनी छूटती दिखेगी । चेहरा लेकिन ज़रूर ऐसा है जैसे जाने कितनी उसकी उम्र सोख ली गई हो । उस रुखड़े चेहरे पर बला की संजीदगी है , उससे उपजी एक उदास किस्म की खूबसूरती । <b><i>जीवन को ठीक से जी लेने वाली खूबसूरती , ज़िंदगी जान लेने वाली और उस जान लेने में खुद को इज़्ज़त दे देने वाली खूबसूरती </i></b>। उसके चेहरे में ठहराव है , गहरा दुख है और एक तरीके का सुख है जो दुख को समझ कर अपने भीतर कर देने से आता है । <b><i>जैसे किसी ने उसकी साँस में साँस फूँक दी हो</i></b> । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कहवाघर के बगल वाले बावर्चीखाने की छोटी खिड़की से फकफक धूँआ निकल रहा है । शायद गीली लकड़ियों का गट्ठर चला आया हो । अंदर रसूल बद्द्रूदीन की रन्दे जैसी आवाज़ गूँज रही है । हमदू जो बावर्ची खाने में रकाबियाँ , तश्तरियाँ धोने से ले कर तन्दूर में आग लहकाने और शोरबे का मसाला तैयार करने का काम करता है और बाज वक्त रसूल बद्द्रूदीन के नशे में धुत पड़ जाने पर लजीज़ तीखा मसालेदार लक्का कबूतर और ठीक ठाक शीरमाल पका लेता है , सर झुकाये उनकी गालियाँ सुन रहा है । दो दिन पहले सीली लकड़ियाँ रसूल बद्द्रूदीन ही लाये थे लेकिन मौके की नज़ाकत में हमदू को ये याद दिलाना मुनासिब नहीं मालूम पड़ता । ऐसे मौकों पर हमदू की समझदारी रश्क करने वाली होती है । रात को रसूल बद्द्रूदीन ही उससे पहाड़ी भेड़ की आंत से बने मशक में खुद की बनाई शराब साझा करेंगे । मीठी रोटी के टुकड़े के साथ शराब की घूँट और उसके बाद रंडियों के डेरे रात गुज़ारना । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हमदू रात रंडीखाने की बावर्ची नौकरानी कुबरा के संग बितायेगा। उसके बेडौल शरीर और सलोने चेहरे के पानी पर जाने कैसे हमदू का दिल आ गया था । किसी सांड़ की सी तेज़ी और जुनून से हमदू कुबरा के जिस्म पर टूट पड़ता और उसी तेज़ी से फारिग भी हो जाता । कुबरा की आँखों से सुकून के आँसू रिस पड़ते कि आखिरकार इस बड़े ज़हान में कोई एक मर्द उसका भी हुआ </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">! </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>उसकी देह में किसी मर्द की देह समाकर एक हो गई है का ख़याल उसे सुख के ऐसे इन्तहां से भर देती जिसका उन घड़ी भर के बेहूदा जिस्मानी कवायदों से रत्ती भर को मुकाबिला न होता । अलबत्ता कुबरा के कई बार हैरत होती कि आखिर क्या है इस खेल में जिसने आदमजात को ऐसा दीवाना किया । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRno_LG5hCZCGlKRQWGsefPmxfKR43IkeZnCWNTHmqAqhau_BPqf5Wgp8NQdf3LVd01-651MUq6bRTbVJ1taiztO0dZ8kEe_h6D1DgPd0rFjSmkxdz6A7oeJQUi0zsqKbZiy0b/s1600/Silberkanne_LiaoTN.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgRno_LG5hCZCGlKRQWGsefPmxfKR43IkeZnCWNTHmqAqhau_BPqf5Wgp8NQdf3LVd01-651MUq6bRTbVJ1taiztO0dZ8kEe_h6D1DgPd0rFjSmkxdz6A7oeJQUi0zsqKbZiy0b/s1600/Silberkanne_LiaoTN.JPG" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">जंगलों से गुज़रते उस दिन की ही तो बात । दो जिस्म एक लय में उठते- गिरते , दीन दुनिया , सारे ज़हान से बेखबर । आड़ से देखती कुबरा एकदम से हट गई थी और फिर उसी तेज़ी से उसकी नज़रें जमी रह गई थीं </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">!</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> उस फूल से चेहरे को फूल की बलियाँ छूती , हिलती थीं । जँगली फल की नशीली खुशबू जाने कैसी बहक में फिज़ा में डोलती थी । एक रौशन टुकड़ा था , जंगलों के तहदार अँधेरों में एक रौशन टुकड़ा । <b><i>जैसे जिन्नातों ने कोई जादू कर डाला हो </i></b>। एक परीज़ाद चेहरा और एक खूबसूरत दिलकश फरिश्ता । आदम और हव्वा । उनके जिस्म से रौशनी फूटती , उनके लय से एक कैसी मीठी तान बंधी जाती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">अपनी छाती पर सर टिकाये हमदू के पसीना सने बाल ममता से सहलाती कुबरा सोचती आज इसे अपने हाथ का पकाया कोरमा खिलाऊँगी । दुलार में हाथ हौले डोले फिरते । मन जँगल के उस रौशन नहाये तस्वीर को चोरी-चोरी देखता होता जिसे हर किसी से छुपाकर रखा था कुबरा ने । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">खच्चर सवार कहवाघर के सामने पहुंचकर ठिठकता रुकता है , नीचे उतरता है । उसके चेहरे पर हैरानीभरी खोई खोई मुस्कान है । खच्चर के दोनों तरफ असबाब और गठरियाँ बँधी हैं । धूप में आँखें मिचमिचाता एक नज़र देखता है चारों तरफ । झील का पानी एक हिस्से में ठंड से जम सा गया है । किताबख़ाने की मशरक़ी हिस्से की मीनार पर नया रोगन चढ़ा है । भीतर जाती गली के मुहाने पर कुछ बुज़ुर्ग आग जलाये पत्थर गर्म कर रहे हैं । काम लायक गर्म हो जाये तो उस पर अपने ठंड से जमे नंगे तलुओं की सिकाई करेंगे । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नजिम सब तरफ देखता है , <b><i>इतने अरसे बाद खुद से मिलने को देखता है </i></b>। <o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हुमरा की छाती में दर्जनों सुराख हैं । दिलयार कैसा गबरू कड़ियल जवान था । बाँहों में भींचता तब हड्डियाँ कड़क जातीं । कैसे शान से हुमरा की गर्दन तन जाती । सेब की लाली गले में दहकती । दिलयार की मूँछे किस तीखे कटान में ऊपर ऐंठ जातीं । अपने घर के पिछवाड़े से बाहर हुमरा एक नज़र फेरती । पत्थरों के गुलदान में उसने लाल फूल उगा रखे थे । दरीचों पर गुलाब । हुमरा मोहब्बत से दिलयार का घर सजाती , उसके लिये रोटी पकाती , उसके कपड़े साफ करती , दिलयार के नमदे के जूतों तक पर कैसी<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>चमक दिखती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़र्रूखज़ाद पर हुमरा को रहम होता । जाने कैसा शौहर था किस दुनिया में रहता । अच्छा हुआ उसका निकाह नाजिम से नहीं हुआ । नाजिम जो हुमरा के सपनों में आता । वो एक वक्त था । अब नहीं । अच्छा हुआ , अच्छा हुआ । दिलयार की रईसी उसे फ़र्रूखज़ाद के ऊपर मेहरबान बनाती । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हुमरा के हैरानी होती फ़र्रूखज़ाद इतना हँसती कैसे है । फ़र्रूखज़ाद के चौड़े उभरे गालों की हड्डियों वाले चेहरे पर जाने कौन सा नूर बरसता । हुमरा बड़े गौर से फ़र्रूखज़ाद को देखती , कई बार नाजिम की आँखों से देखने की कोशिश करती ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फिर दिलयार की हँसती आँखों में खुद को चहकता देखती , नाजिम को भूल जाती । उसका शरीर नहीं भूल पाता लेकिन । उसके भीतर दूसरी ज़रूरतें बसतीं जो उसकी तमाम कोशिशों को झूठा बनाती चलतीं । झील में जब दिलयार डूबा था तब नाजिम ही बाहर निकाल कर लाया था उस बेजान मुर्दा देह को । दिलयार की लाश फूल गई थी । शरीर नीला पड़ गया था । नीला तो नाजिम भी पड़ गया था । झील के पानी में बर्फ़ के टुकड़े तैरते रहे थे । तब से नाजिम के शरीर में दिलयार की रूह समा गई थी । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqgFFACtVZMUnHsuQC96cMGs8nJUhTKUQt7fU9eo77TpR9ia0aO2hIekQD10XtuOboGPClLaKdJHVWI8zje44NQPEpY4rD7XejeFXsgJrHLox_aEn64d7LuVVcF5TYSM2CN_gD/s1600/girls.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqgFFACtVZMUnHsuQC96cMGs8nJUhTKUQt7fU9eo77TpR9ia0aO2hIekQD10XtuOboGPClLaKdJHVWI8zje44NQPEpY4rD7XejeFXsgJrHLox_aEn64d7LuVVcF5TYSM2CN_gD/s1600/girls.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम की आँखों से <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>धुआँ निकलता है । उसने उन सब लोगों की तस्वीर संदूक में बन्द कर दी है जो बाद में लेने आएंगे का वादा करके कहवाघर की तरफ गए और फिर कभी उस तक लौटे नहीं । किसी शाम एक एक करके नाजिम उन्हें देखता है । ताश के पत्तों सा फैलाकर । हर तस्वीर के पीछे धूँये सा लहराता एक समन्दर फैल जाता फिर समन्दर के बीचो बीच कोहरे की चादर उठती । नाजिम की आँखें मुंद जातीं जैसे किसी नशे में हो । उसकी उँगली तस्वीर की सतह पर फिरती है । किसी बर्फीले पहाड़ की चट तराई पर , जहाँ न आदम न हव्वा , न शाख न सब्ज़ , न जानवर न हैवान , जहाँ सिर्फ हवा हो और ज़मीन हो , पहाड़ और आसमान हो , नाजिम उनके बीच होता है । जान लेता है किसी जादू से कि तस्वीर वाले शख्स की यही दुनिया है । कुछ देर वहीं टिकेगा तो पायेगा किसी चट्टान के पीछे किसी तम्बू में , दाढ़ी में बर्फ़ के टुकड़े सजाये जो शख्स लेटा है , उसी की तस्वीर उस रोज़ खींची थी । तब उसके कोट की ज़ेब में ताज़े बिके माल की एवज़ में नोट और सिक्कों की गर्माहट और हँसी थी ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">या फिर वो बच्चा , जिसके गाल लटक कर गिरते थे , जिसकी पाजी आँखें तस्वीर खिंचवाते वक्त पल को भी एक जगह टिकती न थीं , अब ज़मीन के नीचे अपनी माँ के दुख और सोग को लिये दफन है ।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और वो नौजवान लड़की जिसके चेहरे से नूर बरसता था , जो अपने खाविन्द के संग आई थी तस्वीर निकलवाने , अब उसकी रूखी बेलौस आँखों में तमाम दुनिया की मुर्दनगी समा गई है , जिसका खाविन्द मोहब्बत की बजाय भेड़ हाँकने वाले चाबुक से उसे प्यार करता है ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और जँगलात की तस्वीर ? नाजिम के जिस्म पर कँपकँपी तारी हो जाती है । दरख्तों के जँगल में चित्त लेटे शाखों और पत्तों के बीच झरते स्याह रौशनी और सूरज की आँख चौंधने वाली किरण से उसका दिमाग घूम जाता है । पानी के टपकने की आवाज़ उस तक पहुँचती है । एक बार उसने हुमरा को प्यार किया था , छुपकर प्यार किया था । उसके पके शरीर का रस पीया था । इन्हीं जँगलो में , इन्हीं बूटों के बीच , इन्हीं जँगली फूलों की खुशबू के साथ । तब भी उनकी वहशत के तले ये घास ऐसे ही मसले गये थे । ऐसे ही रौशनी छनछन कर उसके नंगे जिस्म पर पड़ी थी , ऐसे ही नहीं पागल हुआ था नाजिम । ऐसे ही नहीं । ऐसे ही नहीं फ़र्रूखज़ाद को उस पल बिसार दिया था उसने । ऐसे ही नहीं ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">पानी में डूबता दिलयार तड़प कर नाजिम को थाम लेता है । उसके देह का भारी ओवरकोट उसकी मौत का लबादा है । उसे खींचे जाता है झील की गहराई में । नाजिम का एक हाथ बढ़ता है दिलयार को बचाने के लिये । दूसरा हाथ उतनी ही सख़्ती से परे झटकता है उसे । वहशी जुनूनी नीमबेहोशी में , अपनी पूरी ताकत से , हाथ पाँव फेंकता । दिलयार की कातर आँखे जो एक पल पहले बचा लिये जाने की खुशी में चमक आई थीं अब भौंचक फैल जाती हैं । ताज़्ज़ुब और हैरानी और खौफ़ के खेल कुछ पल को हवा में नाचते हैं । फिर दिलयार आख़िरी साँस की वहशत में लिपट जाता है नाजिम से । पूरी ताकत से । मरते इंसान की आखिरी<span style="color: red;"> </span>ताकत । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बर्फ़ीले पानी में आसमान का एक टुकड़ा , कुछ चीड़ के पेड़ , सफेद बादल के फाहे और थोड़ी सी धूप चमकती । मुर्गाबियों का झुँड सबसे बेखबर शोर मचाता एक किनारे उतरता है ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़ेरीज़ा <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>..</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़र्रूखज़ाद मुड़ कर देखती , मुस्कुराती है । जाने किस ज़बान के दुलार से मुसाफिर उसे पुकारता है । उसकी हाथों में किताबों का बंडल है । उसकी दाढ़ी के बाल सुनहले हैं और उसकी बाँहों के रोयें भी । सड़क के किनारे पत्थर के बोल्डर पर बैठ जाता है । किताबों का बंडल फ़र्रूखज़ाद की कुर्सी के पास रख देता है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़र्रूखज़ाद जानती है उसकी किताब अब पूरी होने को आई । उस किताब में फ़र्रूखज़ाद भी है , हुमरा और नाजिम के लापता होने की कहानी है , <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>शहर है , यहाँ की तारीख़ है , तहज़ीब है , किताबखाने की दुनिया है , मीनार और रिहाईशगाहों की इल्मे तामीर है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़र्रूखज़ाद जानती है मुसाफिर के जाने का समय आ गया है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुसाफिर झील की तरफ देखता है । उसके चेहरे पर एक किस्म की मुस्कुराहट है।<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़ेरीज़ा ! मेरे साथ चलोगी ?<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">फ़र्रूखज़ाद के चेहरे पर आँधी आती है गुज़र जाती है । उसके नाज़ुक हाथ गोद में रखे परिन्दे सा फड़फड़ाते हैं । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">कभी कभी कुबरा के मन में आँधी उठती है । इस दुनिया में इतनी तकलीफ क्यों है ? अपने शरीर को छूती सोचती है , ये ऐसा किसलिये हुआ ? ये बदसूरत जिस्म ! और इसी पर हमदू का दिल आ जाना । तमाम मनहूसियत और तकलीफ के बीच खुदा की ऐसी नेमत , ऐसी मेहरबानी । सोचती है , दिलयार क्यों मरा । फिर जंगल में उस दिन जो हुआ था , क्या हुआ था ? हुआ भी था या मन का सिर्फ कोई खेल? अँधेरे में उजाले का जादू ? उस होने में कहीं दिलयार की मौत न छुपी थी </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;">?</span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"> दिलयार जो जाँबाज़ तैराक था , डूब गया और नाजिम बच गया । कौन सी आग इंसान के भीतर लपट जलाती है । कौन सी पागल आग ? क्यों हम जीते जीते मर जाते हैं और मरते मरते जी जाते ? हथेलियों की ओट में सँभाले गये नन्हे फूल की डलियाँ थरथराती हैं । इसी चट पहाड़ों के बीच नीले चश्मे का मीठा पानी और घँटी बजाते भेड़ों का झुँड दूर से उतरता दिखाई देता । उसकी छाती में कुछ दरकता है । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सिर्फ कुबरा जानती है हुमरा जो नाजिम के लापता होने के हफ्ते भर बाद गायब हो गई , दोनों कहीं साथ हैं शायद। अफ़सान , बेसहारा बिलखता बच्चा फ़र्रूखज़ाद के पास है । जंगल में उसने जो देखा था , कितना सुंदर और अब जो दिखता है ? कितना बदसूरत ।</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">उसका बदन सिहरता है । एक साथ इस दुनिया में जन्नत भी और दोज़ख भी ?</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">***<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">नाजिम में दुनिया के भीतर दुनिया देख</span><span lang="HI" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"> </span><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">लेने का हुनर था । झील में डूबते दिलयार की आँखों के भीतर उसने दुनिया देखी थी । उसकी आँखों के भीतर उतर गया था नाजिम । <b><i>उस दिन फिर जो मरा वो दिलयार नहीं था</i></b> । </span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">और उस दिन के बाद नाजिम की खिंची तस्वीरें बेजान हो गईं । वो सिर्फ़ एक पल को कैद करने वाला कागज़ भर रह गया । चेहरे सिर्फ चेहरे थे , सपाट चेहरे । उनमें कोई गहराई नहीं बची थी । उँगली रखो तो सिर्फ कागज़ का टुकड़ा । धड़कता जीवन नहीं । नाजिम के भीतर कुछ गहरे दरक गया था । उसके भीतर झील का पानी समा गया था । जो देखना चाहे , है नदी भीतर , <i>जो देखना चाहे ।</i></span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">********<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">मुसाफिर नाजिम के बक्से की तस्वीरें सहेजता है । सब उसकी किताब में जायेंगी । यही एक तरीका है उन्हें बचा लेने का , पूरी उस दुनिया को । बक्से को खाली करते एक छूटी हुई तस्वीर का कोना ज़रा सा दिखता है । खींच कर निकालता है । ग्रुपफोटो जैसी तस्वीर है । सब लोग दिखते हैं । तस्वीर पीछे से ली गई थी । छोटी तस्वीरे अक्सी एक के बाद एक , पूरा कस्बा एक जगह । सबकी पीठ , सबकी । सिर्फ नाजिम सामने से दिखता है तस्वीर खींचता हुआ ।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तस्वीर के सब किरदार मुड़ कर देखते हैं , कँधों के पीछे । हुमरा , अफ़सान , कुबरा , रसूल बद्द्रूदीन , नुसरा बी , फ़र्रूखज़ाद , हमदू , यहाँ तक कि दिलयार भी , जो मर चुका है और मर चुकने के बाद भी बाज़ नहीं आता यहाँ वहाँ कहीं भी घुसा आता है । तस्वीर से निकल पड़ना उनकी किस्मत में नहीं । हैरानी कि तस्वीर नाजिम वाली तस्वीर हो गई है । रूखे कागज़ पर दानेदार धुँधलाई तस्वीर जिसमें जाने कहाँ कहाँ की दुनिया दिखती है , बर्फ़ ढके पहाड़ और नीली झील , हरे पेड़ , भेड़ों का झुँड , आग में गरम होते पत्थर , कारकुल पहने बुज़ुर्ग , हँसती ख़वातीन , उनके दर्द , उनकी हँसी । दिखता है उनमें बेईंतहा मोहब्बत , दिल को जला डालने वाली ज़िल्लत , छाती तोड़ देने वाली बेवफ़ाई , किसी को खत्म कर देने का जुनून, ज़िंदगी जीते रहने की मजबूरी , इंसान के भीतर की हैवानियत , किसी को पाने की तिश्नगी । दिखता है सब । उन सबकी पूरी ज़िंदगी दिखती है । और कुछ उस पूरी ज़िंदगी से भी बहुत बहुत ज़्यादा !</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">****</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">सब तस्वीर की कहानियाँ हैं । सचमुच में सिर्फ दिलयार मरा था। बस । और ऐसे मरा था जैसे सब मरते हैं । बाकी सब कहानी है । मुसाफिर के किताब की कहानी । और तस्वीरों का तसव्वुर है । कहते हैं कि सचमुच कोई तस्वीरबाज़ था उस शहर में जो लापता हुआ फिर लौटा एक दिन , बहुत बरस बाद । तब तक कि , जैसे हमेशा होता आया है दुनिया बदल चुकी थी । </span></i></b><b><i><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></i></b></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">खच्चर सवार कहवाघर में घुसता , नुसरा बी को कहता है , फूफी .. पर हलक से आवाज़ नहीं निकलती । रसूल बद्रूद्दीन जो हमेशा की तरह तुफ़ैल मचा रहे हैं , मुड़ कर देखते हैं और ठंडी आवाज़ में कहते हैं , फ़रमाइये ...<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">तराई के पार एक पागल औरत जिस तिस बच्चे को छाती से भींचती चीखती है , नामुराद , बाप के साथ झील में डूब मरा होता ..<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">हर बार अफ़सान नींद में बेखबर चौंककर कुनमुनाता रोता है , बहुत , बहुत देर तक !</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; font-size: 14.0pt; mso-bidi-language: HI; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>###</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p></o:p></span></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjADLcc_c8AY50pF6wyYsdPzM0v2D7wkNLwzZEd2NgfVkQobTQEoOy_GRtLZJY0ws-vymqk1KCofFOcmW1sbakQuFhh_Lx7QvKfo1dJhy32v8xsxkewZDqu6NmgL4TX4WJfGWDm/s1600/koocha+2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjADLcc_c8AY50pF6wyYsdPzM0v2D7wkNLwzZEd2NgfVkQobTQEoOy_GRtLZJY0ws-vymqk1KCofFOcmW1sbakQuFhh_Lx7QvKfo1dJhy32v8xsxkewZDqu6NmgL4TX4WJfGWDm/s320/koocha+2.jpg" width="253" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-family: Mangal; mso-bidi-language: HI;"><o:p> ( पिछले महीनों हंस में छपी कहानी साथ में आज के कुछ स्केचेज़ और गूगल के कुछ चित्र )</o:p></span></div></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-65020241952119468492011-03-24T08:30:00.001+05:302011-03-24T09:38:39.215+05:30किसी दिन कोई गीत<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl5YXQAe_XCR17IuovKXjxFXdKzRlxuEzDEBh1XZCZS1AVWwnA5X3L-RAq5sjLA_dzC054ICO0qD2cHvPYrMwFv0rpnb5fE4rkOHe0vnOrTQQGkwqUeoS4MAm8j0kb6rg-0Hlx/s1600/DSC09182.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="134" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl5YXQAe_XCR17IuovKXjxFXdKzRlxuEzDEBh1XZCZS1AVWwnA5X3L-RAq5sjLA_dzC054ICO0qD2cHvPYrMwFv0rpnb5fE4rkOHe0vnOrTQQGkwqUeoS4MAm8j0kb6rg-0Hlx/s200/DSC09182.JPG" width="200" /></a></div><div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">माँ की आवाज़ भारी चमकदार थी । उसमें खनक और वज़न था । पानी की गहराईयों से गिरता फिर अचानक अनायास किसी पंछी के परों सा हल्का होता आसमान तक उठ सकता था । मेरी आवाज़ जबकि पानी के तल पर डूबा पत्थर थी । लहरों के थपेड़े से ज़रा सा उतराता हिलता फिर थरथरा कर अपनी जगह बैठ जाता स्वर था । माँ जब बोलतीं उनकी आवाज़ दस कमरों के पार तक घूम आती । जाड़े की सर्द तेज़ी से लेकर गर्मी के ताप की धमक वो लेकर चलती । मेरी आवाज़ तेज़ बारिश में नहाया झमाया नन्हा पौधा थी । धीमे अँधेरे में खुद को सुनता चुपाता । <br />
<br />
माँ कहानियाँ कहतीं और बहुत हँसती । लेकिन तब कोई और ज़माना था । माँ अब कहानियाँ नहीं कहतीं । माँ अब अपने दुख गुनती हैं । मैं चुप सुनती हूँ । कई बार थक जाती हूँ फिर ग्लानि होती है । मेरी कहानियाँ माँ की कहानियों की प्रतिध्वनि होती हैं , कई बार । मेरी स्मृतियाँ माँ की विलुप्त स्मृतियाँ हैं । माँ जो भूल गई हैं , वो सब मैंने सहेज रखा है । माँ बाज़ दफा सिरे से मेरी स्मृति को खारिज़ करती हैं । मेरे ज़ोर देने पर नाराज़ हो जाती हैं , कहती हैं , तुम्हें क्या लगता है तुम ऐसे मुझे झुठला दोगी । फिर घड़ी दो घड़ी बाद बच्चे से भोलेपन से कहती हैं , मुझे सब याद है , मैं कुछ भी नहीं भूली । और अपनी बात को साबित करने ऐसी बहुत सी बातें कहतीं हैं जिन्हें सुनना मेरे लिये एम्बैरेसिंग होता है , मसलन बचपन की मेरी बहुत सारी बेवकूफियाँ | <br />
<br />
लेकिन माँ जब गुनगुनाती हैं ,किसी गुज़रे समय की चाप अब भी सुनाई देती है । उनके गले में सुर झाँकता भागता दिखता है । उनकी आवाज़ थरथराते काँपते रस्सी पर सँभल सँभल कर पाँव जमाना होता है । पानी के विशाल कुँड में पँजे की पहली उँगली डुबाने जैसा । मैं सबसे कहती हूँ , माँ बहुत सुंदर गाती थीं । माँ बहुत सुंदर गाती हैं । माँ की आवाज़ पतली सुरीली नहीं है । माँ की आवाज़ गमकदार पाटदार है । उसके तान में बहुत लोच और पेंचदार मुरकियाँ हैं । उनके गुनगुनाने में झीसी में खड़े भीगने का सुख है और जब वो अपनी आवाज़ को खोल देंगी जैसा तब किया करती थीं , तब किसी प्रपात की तेज़ी के नीचे खड़े उसकी तेज़ी और प्रचंडता को महसूस करने का अनुभव है ।<br />
<br />
माँ अब भूली सी गाती , चुप हो जाती हैं । मैं अकेले कमरे मे अपनी आवाज़ को खोलती हूँ , एक एक गाँठ , एक एक बन्द और एक एक रेशा । उसमें एक तत्व उनकी आवाज़ का है , एक शायद पिता का जो कहते थे , मेरी आवाज़ में पिच नहीं है , बेस नहीं है । और एक मेरा खुद का । मैं गाना चाहती हूँ , माँ की तरह नहीं , अपनी तरह , उल्लास में , दर्द में , तकलीफ में । पीछे से मेरी बेटी गाती है , राग ख़माज । </div></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com25tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-84910035138608637072011-01-25T16:41:00.003+05:302011-01-25T16:58:59.307+05:30सफेद बगूले अपना आसमान<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><span class="Apple-style-span" style="font-size: 11px; line-height: 16px;"><i></i></span></span><br />
<div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">किसी दिन</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> </span></i></i></span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"></span></i></i></span><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">अभी सोचते किसी दिन</span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">आयेगा कभी </span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;">? <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब सूरज लाल होगा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और आत्मा दीप्त</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब नदी बहेगी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">शरीर होगा मीठा तरल</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">शब्द संगीत होगा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">धूप होगी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">रात भी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">तीन तरह के रंग होंगे</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">किसी के चेहरे पर आयेगा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">बेतरह प्यार</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">उसके जाने बिना</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जानना होगा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कि अब भी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">खिलता है एहसास</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जबकि लगता था</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">इतनी हिंसा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">इतनी बेईंसाफी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">इतना घाव</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">इतने दंश</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">सोख कर</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">भूल जाती आत्मा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">ओह ज़रूर भूल जाती होगी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">आत्मा अपनी आत्मा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i></i></span><br />
<a name='more'></a><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><br />
</i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कहते हैं हाथी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">स्मृति की छाप</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">ढोते हैं पीढ़ियों तक</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और कबूतर उड़ते हैं</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">हज़ारों मील</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">चीटिंयाँ अपना बिल</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">सफेद बगुले अपने आसमान</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कोई कछुआ तालाब</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मैं बचपन की काटी पीटी किताब</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><br />
</i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">माँ कहती हैं ऐसे शब्द</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जिन्हें भूल गई थी मैं</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे भूल गई थी धूप में बैठकर</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मूँगफली नहीं चिनिया बदाम खाना</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे भूल गई थी रिबन </span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और टॉर्टाय्ज़ शेल वाले चश्मे</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे ये भी कि पहली दफा कब सुना था </span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">पंडित भीमसेन जोशी को</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;">"</span></i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कंचन सिंहासन"</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और अब खोजने पर भी नहीं मिलता यू ट्यूब पर</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे लम्बे बाल कैसे बहन ने हँसते काट डाले थे</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"> <o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जान गई थी मेरे कहे बिना कि</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मुझसे ऐसे झमेले सधते नहीं</span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे जानती थी ये भी बिना </span></i><i><span style="color: black; font-family: Tahoma;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मेरे कहे कि चूड़ियाँ </span></i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">अच्छी लगती थीं</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और पढ़ सकती थी रात भर </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मैं किताब जाड़े के दिनों में</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">रज़ाई के भीतर टॉर्च जलाये </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और रह सकती थी भूखी </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;">,<span lang="HI"> पूरे दिन </span><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">माँ से नाराज़ होने पर</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">लड़ सकती थी किसी के लिये भी </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">महीनों साल दिन</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कि गुस्सा सुलगता था मेरे भीतर आग</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><br />
</i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">अब कहती है बहन </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;">,<span lang="HI"> तुम्हें पहचानना मुश्किल</span><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब कहती हूँ मैं </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;">,<span lang="HI"> मेरे भीतर सुकून</span><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब कहती हूँ मैं </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;">,<span lang="HI"> शब्द मेरे भीतर जलते भाप के कुंड </span><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब कहती हूँ रिश्तेदारों के धोखे अब दिखते नहीं </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब कहती हूँ कोई पंछी चक्कर काटता उठता है</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">लगातार भीतर </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जब पूरी नहीं होती कविता और</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">अधूरी छूटी रहती कहानी </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">लावारिस पड़ा रहता घर</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और छूटते बिसूरते बच्चे होते</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">खुद में मगन</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">पढ़ा जाता प्रेम </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और पकाई जाती नफरत</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">सीखा जाता अर्शिया से बँगाली कशीदाकारी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">की महीन हर्फें </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और हुआ जाता खुश </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">तुम्हारी हँसी के गुनगुने घूँट में </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और समझाया जाता दोस्तों को</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">एक बार फिर </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मोहब्बत में पड़ने को</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और बोला जाता ज़ोर से</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">ऐसे शब्द जो होंठों और जीभ पर</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">छोड़ते भाप </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">गर्म गुलाब जामुन </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">तहज़ीबदार </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;">,<span lang="HI"> तमीज़दार </span><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">हँसा जाता ठठाकर बेशउर </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">फिर रोकी जाती हँसी </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कि बुरा ना माने कोई</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कि मेरी खुशी दूसरों के</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">तकलीफ का सबब न बने </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">कि </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">किसी दिन </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">होगा सब</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">होना </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">लिखा है </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">किसी दिन </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">किसी एक दिन</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><br />
</i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे पृथ्वी </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे पक्षी</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे देव</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और दानव</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">अच्छा और बुरा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">जैसे प्राणी सिमटा</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">एक बिंदु</span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मृत्यु </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">फिर जीवन</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">और इसके बीच का</span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><i><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">मोहक लम्बा अंतराल </span></i><i><span style="color: black; font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></i></i></span></div><div style="line-height: 12.0pt; margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><br />
</i></span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i><br />
</i></span><br />
<span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><i>(नंद कात्याल की पेंटिंग )</i></span></div></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com15tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-82489071778060644472011-01-17T20:35:00.000+05:302011-01-17T20:35:17.466+05:30तोपखाँ का तैमूर<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhz-jm2yHp5irMvtMxFltl2VdFkvCFd6hmxW6MO_tVIaFLimvBnqzwhfbbohSHuW0zowrGhWLgVpPC240xA-pEQlh6cPAm8XvpLWKGZYLw8jdt795mVoMwUjHjepn_y13Swxogw/s1600/getting-down.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhz-jm2yHp5irMvtMxFltl2VdFkvCFd6hmxW6MO_tVIaFLimvBnqzwhfbbohSHuW0zowrGhWLgVpPC240xA-pEQlh6cPAm8XvpLWKGZYLw8jdt795mVoMwUjHjepn_y13Swxogw/s1600/getting-down.jpg" /></a></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">वो न देखी तस्वीर सरन को हौंट करती है । रात कई बार सपने में काठ की सीढ़ियाँ आहिस्ता आहिस्ता फूँक फूँक कर चढ़ते , रेलिंग टटोलते सरन ऊपर पहुँचती है । नीले अँधेरे में दरवाज़ा धकेलती बिलास के कमरे में साँस रोके घुसती है । खोजती है वही किताब यहाँ वहाँ । बिलास सोया रहता है । खोजती है बेचैनी में । मुड़ती है देखती है बिस्तर पर बच्चे सी भोली नीन्द में डूबा चेहरा सरन का है । ओह अपने ही सपने में ऐसी सेंधमारी । सरन शर्मिन्दा होती है । दिन में कई बार उसे लगता है ओ बी एस साहब मुझे देखोगे तो मेरे भीतर झाँक पाओगे ? जान पाओगे मेरी जिज्ञासा को ? ये कैसी आँख की किरकिरी है मेरी , बताओ तो<span style="mso-spacerun: yes;"> ..</span></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">धूप की चकमक में रात का सब सोचा गुना कितना व्यर्थ लगता है । ऐसी चकमक रौशनी हो तो भीतर का अँधेरा भी पुछ जाये । सरन के मुँह में लेकिन राख भरा है । इरा चिबिल चिबिल इधर उधर होते देखती है थोड़ी निस्संग जिज्ञासा से ।<o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>ओ लड़की सुधर जाओ ज़रा , बाबुन की संगत का ही असर हो कहीं या फिर </b></span><o:p></o:p></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><o:p> </o:p></i><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">इसके आगे सोच को लगाम देती इरा सब झटक कर खिली धूप में बाबुन के संग निकल पड़ती है ।</span></div><div class="MsoNormal"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बाबुन एक बार बिलास की तरफ देखता है , फिर जाने किस दीवार खिड़की को बताता है , कोई झरना है , कहीं साफ पानी इकट्ठा होता है , मछलियाँ देखी जा सकती हैं , और अगर कोई जादू जानो तो एकाध फँस भी सकती हैं ।</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">बिलास सिगरेट सुलगाते ,चाय की कप में राख झाड़ते , जाने किस कैमरे के कौन से पुर्जे को साफ करता बुदबुदाता है</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>अरे ओ तोपखाँ , देखेंगे हम भी </b></span></i></div><div class="MsoNormal"><span lang="HI"></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">बाबुन के बाल सीधे खड़े हैं । सरन तीन बार पानी से भिगाकर कँघी कर चुकी है । इरा हर बार जाने कहाँ से नमूदार होकर उसके बालों को हथेलियों से बिगाड़ बिखरा कर फिर जाने कहाँ गायब हो जाती है ।</span></div><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>रावी तुम मुझे पानी में खेलने तो दोगी न ? न रावी ?</b></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">बाबुन बार बार इरा के कुर्ते को खींचता है ।</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>रावी तुम सुन नहीं रही , नहीं तो मैं अपने कछुये को डाल आऊँगा वहाँ , तुम देखती रहना</b></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><o:p> </o:p></i><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">इरा बेध्यान है ।</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>डाल आना , शायद कुछ भला हो कमबख्त का , कोई जोड़ीदार ही मिल जाये उसे वहाँ</b></span><o:p></o:p></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><o:p> </o:p></i><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">सरन चीखती है</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>खबरदार बाबुन , ऐसा कुछ किया तो , मर जायेगा तुम्हारा तैमूर लंग । एक पैर के कछुये को देखा है कभी आपने ?</b></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><o:p> </o:p></i><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">सरन बिलास को मुखातिब है ।</span></div><div class="MsoNormal"></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">बिलास कहता है </span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><o:p> </o:p><i><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><b>परिवारिक मसलों में शायद मुझे नहीं पड़ना चाहिये । वैसे तैमूर लंग को सीवियर साईकियाट्रिक प्रॉब्लम है ।</b></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i><o:p> </o:p></i><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">तैमूर लंग इन सब बातों से बेखबर मेज़ पर अपने मैराथन में जुटा है ।</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="HI" style="font-family: Mangal; mso-hansi-font-family: "Times New Roman";">(ऊपर <b>डेरेक मकक्रिया</b> के खूबसूरत कछुआ साहब , हमारे प्यारे तैमूर लंग और बाकी सब किसी जाने कब लिखी जाने वाली लम्बी कहानी , किसी नोवेला की दर्प भरी पर भोली उम्मीद आकांक्षा रखने वाले टेक्स्ट का नन्हा हिस्सा )</span></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-87677514606527236692011-01-15T12:36:00.001+05:302011-01-15T12:39:03.004+05:30संगत संगीत<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7V1udvF-uhxXla-oRd-QChDHA5mB5UZLfj0JjOguYSdKYr_Woc7DbCuwIawNc8agnvlLy6skaueXqvoIWBkL9k_l0UyeA0_-dJgFyH5agHphnRRbqxPdi828qGjR-mJ8R5QP2/s1600/buena+vista.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7V1udvF-uhxXla-oRd-QChDHA5mB5UZLfj0JjOguYSdKYr_Woc7DbCuwIawNc8agnvlLy6skaueXqvoIWBkL9k_l0UyeA0_-dJgFyH5agHphnRRbqxPdi828qGjR-mJ8R5QP2/s200/buena+vista.jpg" width="168" /></a></div><div align="justify"><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Ry_Cooder">राई कूडर</a> ने क्यूबा के उन संगीतकारों को , जो फिदेल की क्यूबा में गुमनामी के गर्त में खो गये थे, रिसरेक्ट किया है <a href="http://www.imdb.com/title/tt0186508/">फिल्म्</a> बूयेना विस्ता सोशल क्लब में .. कॉम्पे सेगुंडो, इब्राहिम फेरर, रूबेन गोंज़ालेज़, एलियाडे ओचोबा, ओमारा पोर्तुओन्दो .. लिस्ट लम्बी है और उनका संगीत अचंभित कर देने वाला ..</div><div align="justify"><strong>कहते हैं हवाना में संगीत मनोरंजन नहीं है , ये जीने का तरीका है </strong></div><div align="justify">बूयेना विस्ता हवाना का वो प्रसिद्ध लोकप्रिय क्लब था जहाँ चालीस के दशक में दिग्गज संगीतकारों का जमघट लगता था । लगभग पचास वर्ष बाद क्लब बंद हुआ । विम वेंडर्स और राई कूडर ने उस गुज़रे ज़माने को इस फिल्म में उसी उल्लास से कैद किया है । पारंपरिक क्यूबन और लातिन अमरीकी संगीत का जादू हवाना की सड़कों और मकानों से होता घरों के भीतर से गुज़रता इन संगीतकारों की ज़बानी अपनी सहज कहानी कहता , संगीत की धूप खिली रंगत की खुशी से नहाता सराबोर करता है । </div><div align="justify">घनी आबादी वाले हवाना के मरियानो इलाके में सिर्फ सदस्यों के लिये बना था ये सोशल क्लब । फिल्म की शुरुआत में राई कूडर और कॉम्पे सेगुंडो फिल्म के क्रू के साथ जब स्थानीय लोगों से क्लब का लोकेशन पूछते हैं तो किसी को मालूम नहीं निश्चित कहाँ था क्लब। ऐसे समय में जब अफ्रोक्यूबंस के खिलाफ नस्लीय भेदभाव संस्थागत था उस समय ऐसे क्लब किसी सामुदायिक गिल्ड की तर्ज़ पर या जिसे वहाँ कबिल्दो कहते थे , लोगों के एकसाथ मिल बैठने के अड्डे थे ।</div><div align="justify">रूबेन गोंज़ालेज़ जो क्लब में तीस और चालीस के दशक में पियानो बजाते थे , चालीस के दशक का वर्णन करते कहते हैं</div><div align="justify"> <strong><em> "an era of real musical life in Cuba, where there was very little money to earn, but everyone played because they really wanted to".</em></strong></div><div align="justify">ये वही समय था जब जैज़ से प्रभावित संगीत <em>माम्बो , चरांगा और पचाँगा</em> और <em>चा चा</em> जैसी नृत्य शैलियों का विकास हुआ । एक तरीके से ऐफ्रो-क्यूबन संगीत शैली जैसे <em>रँबा</em> और <em>सोन</em> का निरंतर विकास होता रहा । आर्सेनियो रॉड्रीगेज़ ने एक नये इंस्ट्रूमेंट की मदद से इस संगीत को तब्दील किया <em>सोन मोंतुनो</em> में , जिसे क्यूबन संगीत का आधार कहा जाता है और जिसका बहुत गहरा प्रभाव बीसवीं सदी की न सिर्फ लातिन अमरीकी बल्कि अमरीका के संगीत पर भी पड़ा । सोन क्यूबन लोकप्रिय संगीत का एक ज़ानर है जिसमें स्पैनिश गिटार और अफ्रीकी बांटू रिद्म और परकशन के तत्व हैं ।</div><div align="justify">खैर , राई कूडर ने इस अल्बम को मात्र छह दिन में रिकार्ड किया और इसमें चौदह ट्रैक्स थे , चैन चैन से लेकर आखिर में ला बायेमेसा और बाद में विम वेंडर्स के साथ मिलकर ड्क्यूमेंटरी बनाई जो कि खुद् उनके अनुसार</div><div align="justify"><em><strong> "It felt like it was a true character piece"</strong></em></div><div align="justify">अच्छे संगीत और बच्चे सी सहजता और भोलेपन वाली खुशी के साथ इन संगीतकारों को गाते बजाते देखना चाहे वो अम्स्टरडम हो या न्यूयॉर्क , हर बार ऐसा ही लगता है जैसे अपने मुहल्ले के आत्मीय संसार में अपने में लीन वो संगीत रच रहे हैं और इस सिलसिले में अगर कुछ लोग वहाँ जुट कर आपके संगीत को सराह दें , बस इससे ज़्यादा और खुशी क्या चाहिये । </div><div align="justify">संगीत का मीठा नशीला खुमार जो किसी भी सर्द दिन में हमारी छाती में धूप भर दे जैसे ये <i><b>चैन चैन</b></i></div><div align="justify"><i><b><object height="385" width="480"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/INkLVwtIr_I?fs=1&hl=en_US"></param><param name="allowFullScreen" value="true"></param><param name="allowscriptaccess" value="always"></param><embed src="http://www.youtube.com/v/INkLVwtIr_I?fs=1&hl=en_US" type="application/x-shockwave-flash" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true" width="480" height="385"></embed></object></b></i></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com12tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-64159368161189503892011-01-11T10:26:00.002+05:302011-01-11T10:34:43.593+05:30कारामेल<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhb2x6E7daG0qHhDhD5-Isd2kXsqalqlfKbEF7MEui7Rxd-ROf-00tP8J3-29nMDBv5ZpOClplfu6VxUSYCrCurA0Lw_2vkSuICriEwa3RpyVujD-CkyX3MWEMKAW2HTEN-JkgE/s1600/220px-Caramel_poster.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhb2x6E7daG0qHhDhD5-Isd2kXsqalqlfKbEF7MEui7Rxd-ROf-00tP8J3-29nMDBv5ZpOClplfu6VxUSYCrCurA0Lw_2vkSuICriEwa3RpyVujD-CkyX3MWEMKAW2HTEN-JkgE/s200/220px-Caramel_poster.jpg" width="150" /></a></div>नदीन लबाकी की फिल्म <a href="http://www.imdb.com/title/tt0825236/">कारामेल</a> शुरु होती है सुनहरी रंगत के फ्रेम्स से जहाँ औरतें कारामेल बना रही हैं ..चीनी , नीबू का रस और पानी । चीनी की रंगत पक कर गाढ़ी सुनहरी होती है , चाशनी का तार उँगलियों से होंठों तक मादक नशे में जैसे झूमता डोलता है । कैमरा सेंसुअसली घूमता है कारामेल,औरतों की उँगलियों और उनके हँसते होंठों और मादक आँखों पर । किसी उदास ठंडे दिन में धूप की खुशबू बिखेरता कैमरा सलों से निकलता गलियों से गुज़रता वापस लौटता है पार्लर में जहाँ से पाँच औरतों की कहानी साथ साथ अनफोल्ड होती है । लायेल जो एक शादी शुदा मर्द से कहीं न जाने वाले संबंध की ज़िल्लत झेल रही है ,निसरीन जिसकी शादी होने वाली है पर पारंपरिक समाज की मान्याताओं के अनुरूप विवाह की रात उसकी समस्या अपने को कुँवारी साबित करने की है ,रीमा जो पार्लर में आने वाली एक औरत से आकर्षित है और जमाले जिसका पति उसे छोड़ गया है और जो अपने बढ़ते उम्र और घटते रूप की त्रासदी से रूबरू हो रही है । सलों के बगल दर्ज़ी की दुकान पर अधेड़ रोज़ है जो अपनी विक्षिप्त बहन लिली की देखभाल करते उम्र गुज़ार रही है ।<br />
<br />
ये औरतें प्यार , संगत , खुशी तलाशती औरते हैं , उनके रोज़मर्रा की ज़िंदगी में उनकी तकलीफ दिखती है , उनकी लड़ाई , और उनकी हँसी दिखती है । बेरूत की गलियाँ युद्ध ध्वस्त गलियाँ नहीं , बल्कि धूप नहाई , तरल लोक की सपनीली दुनिया है । कैमरा मोहब्बत से औरतों के खूबसूरत चेहरे को पैन करता है , उनके अंतरंग भावलोक को छूता , खोजता तलाशता दिखाता है उसी कोमलता नरमियत और दुलार से जैसे कि कोई आशिक । लायेल और रोज़ के चेहरे पर तरल उदासी का संसार है , लिली का विक्षिप्त संसार भी दिल तोड़ देने की कोमल चोटखाई दुनिया है । इन सब तकलीफों के बावज़ूद , इन औरतों का एक दूसरे की संगत की चहकती दुनिया , सलों में श्रृंगार के सेंसुअस विज़ुअल्स , बेरूत की संकरी तंग गलियाँ , घरों के भीतर का पारिवारिक सौहाद्र और ख़ालेद मुज़्ज़न्नर का संगीत , सब मिलाकर एक ऐसे शुष्क अतर की सुवास बिखेरते हैं , उनकी रंगत इतनी तरल है कि सब एक रिद्म एक ताल में बहता है।</div><div style="text-align: justify;">फिल्म किसी भी पॉलिटिकल कॉंटेक्स्ट के परे औरतों के उस संसार की तह खोलता है , जो लगभग दुनिया के किसी भी भूगोल की हो सकती हैं । औरतें जो नफीस खूबसूरती की मलिका हैं , औरतें जो अपने पूरी जादूगरी में औरते हैं , जो किसी का भी दिमाग उड़ा दें , बस इसलिये कि वो हैं , अपनी समूचे मन की और शरीर की और भाव की खूबसूरती में...</div><div style="text-align: justify;"> तो जैसा लबाकी , जिन्होंने फिल्म का निर्देशन किया है और लायेल का रोल भी , कहती हैं ,</div><div style="text-align: justify;"><b><i>“sweet and salt, sugary and sour, of the delicious sugar that can burn and hurt you," </i></b></div><div style="text-align: justify;">कारामेल यही है और बहुत कुछ और भी है । औरतों की खट्टे मीठे संसार में एक खुली खिड़की ,उनके अपने अस्तित्व ,अपनी ज़िंदगी को डिगनिटी ग्रेस और दिलदारी से जी लेने का मीठा याथार्थ । </div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-70025035739199579312011-01-08T10:39:00.000+05:302011-01-08T10:39:54.028+05:30The onion tales<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://www.thegardenersshop.co.uk/ekmps/shops/thegardeners/images/onion_nets_3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://www.thegardenersshop.co.uk/ekmps/shops/thegardeners/images/onion_nets_3.jpg" width="200" /></a></div> लेफ्टिनेंट मिलो माईंडर बाईंडर जोसेफ हेलर की किताब कैच 22 का एक काल्पनिक चरित्र है। योसारियन के स्क्वाड्रन के मेस अधिकारी के रूप में वह द्वितीय विश्व युद्ध के दौरान एक युद्ध मुनाफाखोर है शायद अमेरिकी साहित्य का सबसे अच्छा काल्पनिक मुनाफाखोर ।<br />
फौज़ की नौकरी करते हुये वह एक उद्यम शुरु करता है एम एंड एम एनटरप्राईज़ । ब्लैक मार्केट के ज़रिये से वह् चीज़ें खरीदता बेचता है और अंतत: जर्मनी के लिये भी काम करना शुरु करते हुये पियानोसा में अपने ही स्क्वाड्रन पर बमबारी करवाता है ।<br />
खैर , शुरुआत में वह ये काम अपने मेस के लिये ताज़े अंडों की खरीद से करता है जिन्हें वह सिसिली में एक सेंट पर खरीदता है , माल्टा में उन्हीं अंडों को साढ़े चार सेंट पर बेचता है , वापस उन्हें सात सेंट पर खरीदता और आखिर में उन्हीं अंडों को स्क्वाड्रन मेस को पाँच सेंट पर बेच देता है । ऐसा करते उसका सिडिकेट एक अंतरराष्ट्रीय गिरोह् बन जाता है और मिलो पालेर्मो का मेयर , माल्टा का असिस्टेंट गवर्नर , ओरान का शाह , बगदाद का खलीफा , काहिरा का मेयर और कई बुतपरस्त अफ्रीकी देशों में मकई , चावल और बारिश का देवता बन जाता है ।Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-22289257763438241132010-12-31T19:09:00.000+05:302010-12-31T19:09:02.051+05:30सोचें खुशी<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6DyVmSWZypYkS_IqFkJEDWLyX0FB_VxhFQiEhCpLJ5pfOLzt9sjQs4DU-ZMEepBBMMqckWlpbb0LRZmpckMe00GKnGAJ-QRbpw1eecRAPXrdpoDYzSz-TM3jnPjgqiIQQPiLR/s1600/in+the+crowd.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6DyVmSWZypYkS_IqFkJEDWLyX0FB_VxhFQiEhCpLJ5pfOLzt9sjQs4DU-ZMEepBBMMqckWlpbb0LRZmpckMe00GKnGAJ-QRbpw1eecRAPXrdpoDYzSz-TM3jnPjgqiIQQPiLR/s200/in+the+crowd.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">रंग अक्रिलिक , नृत्यरत</td></tr>
</tbody></table>शाम के उदास फीकेपन में <br />
किसी गीत का बजना जैसे<br />
ये सोचना कि <br />
उदासी का रंग हर सिंगार क्यों है<br />
उमगती खुशी क्यों नहीं<br />
जैसे बच्ची हँसती है , अनार खाती है <br />
उसके अनार से दाँत में फँसी हँसी हँसती है <br />
कानों के पीछे खुँसा जबाकुसुम का फूल ढलकता है <br />
कैलेंडर पर कतार में नीले हाथी चलते हैं <br />
सूँड़ उठाये <br />
रसोई से उठती है महक हींग की <br />
और कहीं बाहर से आता है स्वर <br />
रेडियो सीलोन का <br />
रात के बारह बजे हम गले लगते हैं <br />
और थक कर सोते हैं नींद में <br />
सब सपनों को फिलहाल मुल्तवी करते <br />
मुकेश का गीत कभी इतना मार्मिक <br />
पहले नहीं लगा था जैसे इस वक्त<br />
शाम की उदासी में लगता है <br />
जबकि हम कहते रहे एक दूसरे को<br />
खुश रहो खूब खुश रहो<br />
जानते हुये कि ऐसा कहना <br />
अपनी सब सद्भावना देना है लेकिन<br />
खुशी निश्चित कर देना नहीं <br />
फिर भी ऐसा कहना अपनी ओर से<br />
कोई कमी नहीं छोड़ना है <br />
<br />
कैलेंडर के हाथी मालूम नहीं इकतीस दिसंबर के बाद<br />
कहाँ जायेंगे<br />
मालूम नहीं अनारदाँत लड़की बड़ी हो कर <br />
कितना दुख पायेगी <br />
मालूम नहीं उदास गाने क्यों न हमेशा के लिये बैन कर दिये जायें <br />
क्यों नहीं किसी भी चीज़ के खत्म होने के खिलाफ कड़े नियम बनाये जायें <br />
क्यों नहीं तुम मेरा हाथ पकड़ कर भाईचारे में सूरज की तरफ उठे चेहरे <br />
की खुशी के पोस्टर बनाओ <br />
और ये न कहो कि कागज़ चारकोल से गंदे करो<br />
जबकि मैं पानी के रंग की खुशी चाहूँ <br />
जबकि मैं गाने बिना शब्द के गाऊँ <br />
जबकि मैं आग में पकाऊँ बैंगन का भरता <br />
और अपने लिये खरीदूँ नई किताबें <br />
और कहूँ तुमसे , सुनो तुम को मेरी सब सद्भावना <br />
और ये संगीत तुम्हारे लिये <br />
और ये शब्द तुम्हारे लिये<br />
और ये रंग तुम्हारे लिये<br />
और चाहूँ कि तुम भी चाहो यही सब <br />
मेरे लिये <br />
यही सब सबके लिये<br />
कि भीड़ में खड़े हम सब <br />
आमने सामने खड़े गायें कोरस में<br />
कि भाषा के पहले भी प्यार था भले वो<br />
उस लड़की के दो चोटियों और मनुष्य के जानवरों की नकल में था<br />
शायद खलिहान में लगे उस कनकौव्वे में या फिर उस पाजी की गुलेल में था <br />
लोर्का की कविता और चवेला वार्गास के गीतों में था या फिर बाउलों की संगत में था <br />
किसी फकीरी फक्कडपने का ठसक भरा राग था <br />
या किसी बीहड़ महीनी का अंतरंग रंग था <br />
जो था सब था <br />
तुम्हारी आँखों के सामने जस था <br />
रूठे बच्चे की आधी सिसकी था <br />
किसी के भय का खट्टा स्वाद था <br />
कहीं दूर सुदूर से आते साईबेरियन क्रेन सी उड़ान था <br />
किसी टीवी चैनेल पर जोश उन्माद भरा बीच बहस<br />
किसी जोकर का रसरंग था <br />
इस चिरकुट सी दुनिया के भ्रष्ट अफसाने और<br />
व्हाई इज़ लाईफ सो ब्लडी अनफेयर का रिफ्रेन था <br />
<br />
सुनो अब भी , इतना सब होने पर भी हम कहते रहे<br />
दॉन कियोते न बन पाये कोई साँचो पाँज़ा ही बन गये होते<br />
क्यों हम कभी अल बेरुनी फहियेन या मार्को पोलो न बन सके<br />
कभी सोचा कि अलेक्सांन्द्र या कोलम्बस होना क्या होना होता होगा<br />
कि शब्दों की नौका पर सवार अटलांटिक ही घूम आयें ? या फिर<br />
अफ्रीका की धूपनहाई धरती पर एक झँडा , न सही आर्कटिक <br />
और ग्रीनलैंड , न सही एस्कीमो या ज़ुलु या फिर कोई मुंडा ओराँव भी चलता<br />
किसी टोटेम की पूजा और पत्तों पर खाना , जँगल के जँगल<br />
की पहचान <br />
कितने प्रश्न हैं , लेकिन तुम कहते हो सोचा मत करो<br />
मैं सोचती नहीं , न हरसिंगार न जबाकुसुम<br />
मैं सोचती हूँ , खुशी <br />
सोचने से मिलती है चीज़ें जैसे किसी साईंस फिक्शन या फंतासी साहित्य में<br />
पढी गई कहानी , जो हर होने को सँभव बनाती हैं <br />
तो आज के दिन , जो कि हर किसी और दिन की तरह खास है<br />
आओ हम मिलकर सोचें , खुशी <br />
और सोचें उम्मीद <br />
और सोचें , उस सोच को जो हर इन एहसासों को मूर्त करता है<br />
जैसे बच्ची के चेहरे पर हँसती मैना<br />
जैसे गाने का कोई भूला मुखड़ा <br />
गोगां के पैलेट का कोई चहकता रंग<br />
या फिर हमारी साझी हँसी का तरल संसार <br />
इन टैंगो , ईवन इफ इट इज़ द लास्ट वन <br />
क्योंकि इस विशाल विस्तृत संसार में सुनियोजित है <br />
हमारा इस तरह कभी उदास होना और <br />
कभी तरल , कभी कहना बहुत और सुनना और ज़्यादा<br />
कभी तुम होना और कभी मैं <br />
और हमेशा , अकेलेपन , तीव्र अकेलेपन के बावज़ूद<br />
उड़ान लेना किसी पक्षी के जोड़े की तरह , इन टैंडेम<br />
वाल्ट्ज़िंग इन द इनर स्काई<br />
अपने भीतर के संगीत की संगत में <br />
होना <br />
ऐसे जैसे इस भरपूर संसार में खुद से बेहतर और कोई न हुआ <br />
खिली धूप , नीले आसमान में सबसे सफेद <br />
सबसे खूबसूरत परिन्दा<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-18893947254679797042010-12-21T12:04:00.001+05:302010-12-21T12:10:06.956+05:30स्टिल लाईफ<div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://vimooz.com/screening/wp-content/uploads/2008/12/still_life.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://vimooz.com/screening/wp-content/uploads/2008/12/still_life.jpg" width="170" /></a></div><span lang="HI" style="font-family: Mangal;">कुछ सिलसिलों में इधर चीन पर बहुत कुछ सामग्री पढ़ने देखने में गुज़री । <a href="http://www.youtube.com/watch?v=f9aU43suUvg&feature=related">यांगत्से</a> पर एक डॉक्यूमेंटरी , फिर जिया ज़ांगकी की स्टिल लाईफ । <a href="http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=chinas-three-gorges-dam-disaster">थ्री गॉर्जेस</a> डैम पर बहुत सारे आलेख । नदी की कहानी , शहरों की कहानी , बाढ़ से विस्थापित लोगों की कहानी , चीनी सभ्यता की कहानी , उनका खान पान , इतिहास , संगीत .. बहुत कुछ । उतना सब जो चीन घूम आने के बावज़ूद नहीं दिखा था , नहीं देखा था ।<o:p></o:p></span></div></div><div class="MsoNormal"><span lang="HI" style="font-family: Mangal;"><o:p></o:p></span></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="apple-style-span"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">स्टिल लाईफ </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: black; font-family: Arial;">,</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: black; font-family: Arial;"> </span></span><span class="hps"><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: Mangal;">दो</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: black; font-family: Arial;"> </span></span><span class="hps"><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: Mangal;">लोगों</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: black; font-family: Arial;"> </span></span><span class="hps"><span lang="AR-SA" style="color: black; font-family: Mangal;">के</span></span><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;"> थ्री गॉर्जेस डैम की पृष्ठभूमि में अपने जीवन साथी की तलाश </span></span><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;"> </span></span><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">की कहानी है , साथ ही कलाकार लियू ज़िअओदांग पर बनी वृत्त चित्र दान्ग साथ साथ चलती है । </span></span><span class="hps"><span style="color: black; font-family: Arial;"><o:p></o:p></span></span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;"><br />
</span></span></div><div style="text-align: justify;"><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">यांगत्से डॉक्यूमेंटरी एलेन पेरी ने बनाई है और फिल्म में ऐसे बहुत मौके हैं जब नदी की महिमा अपने पूरी गरिमा में दिखती है । नदी के किनारे रहने वाले लोग जिन्हें बाँध की वजह से विस्थापित किया गया , नदी में भयानक बाढ़ के दृश्य , चीनी सरकारी पक्ष , बाँध की वजह से होने वाले नुकसान और नफे की कहानियाँ , सरकारी भ्रष्टाचार के किस्से , उनके आँकड़े , आम आदमी की सोच , स्थानांतरित लोगों की तकलीफ , बहुत बड़े बड़े आँकड़े , पश्चिमी नज़रिया ..कहते हैं </span></span><span class="hps"><span style="color: black; font-family: Arial;">“</span></span><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;"> थ्री गॉर्जेस डैम इज़ अ मॉडेल फॉर डिज़ास्टर </span></span><span class="hps"><span style="color: black; font-family: Arial;">“</span></span><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;"> किसी सीसमिक फॉल्ट लाईन पर बना बाँध कभी भी भीषण विपदा का कारण बन सकता है । जैसे कैलीफोर्निया के सियेरा नेवाडा पहाड़ियों की तलहटी में बना ओर्वील डैम । या फिर जिसे कहते हैं रिज़रवायर इंडूस्ड सीस्मिसिटी । इतना जल कि उसके दबाव से भूकंप आ जाये ।</span></span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">इन सब आँकड़ों की बौछार के परे यांगत्से और स्टिल लाईफ में हम वही दुनिया देखते हैं जो बहुत कुछ हमारी ही दुनिया है ।<a href="http://www.youtube.com/watch?v=V_8ei_A2L3M&feature=related">स्टिल लाईफ्</a> का नायक हान सान मिंग पूरी फिल्म में एक बनियान में दिखता है । उसके चेहरे पर बिना किसी नाटक के अथाह दुख है । फिल्म के पात्र फुंगशी के विरान ढहते हुये शहर में बिना जड़ों के घूमते दिखते हैं । शहर बाँध बँधने की वजह से बाढ़ की प्रत्याशा में ध्वस्त किया जा रहा है । फिल्म मलबों के ढेर से गुज़रती , छोटे घरों के सफेद मटमैले चूने लगी दीवारों और काठ के दरवाज़ों से गुज़रती नदी तक पहुँचती है । ये दृश्य भारत के किसी भी छोटे शहर का हो सकता है , बिलासपुर , चक्रधरपुर , चाईबासा , कहीं का भी । और हान सान मिंग भी यहीं कहीं का हो सकता है । जिसके चेहरे के निर्विकार स्वरूप में तकलीफ को झेल लेने की असीम शक्ति दिखती है । फिल्म शेन हॉंग की कहानी भी है जो अपने दो साल से गायब पति की खोज में फुंगशी पहुँची है । ऊँचे पहाड़ और विशाल नदी की प्राकृतिक सुंदरता के बीच मनुष्य द्वारा बनाया ध्वस्त शहर के मलबे की विलोम दुनिया है , एक बच्चे का गीत है अपने बालपन की निर्दोष आवाज़ में , हान सान मिंग की पत्नी के भाई हैं जो उसके सामने पतली सी जगह में अड़से नूडल खाते हैं बिना उससे आग्रह किये हुये और हान है , वापस शाँग्सी लौटने के पहले साथियों में सिगरेट बाँटता , एक साथी हाथ जोड़ कर विनम्र मनाही करता है , शेन हॉंग अपने पति के कँधे से लग कर नदी के किनारे , डैम की पृष्ठभूमि में नृत्य करते फिर कुछ हैरत से अलग होते , हमेशा के लिये अलग होने और शहर के घरों की दीवारों पर अंकित जल स्तर की ग्राफिति कि यहाँ तक शहर जल प्लावित हो जायेगा ।</span></span><span class="hps"><span style="color: black; font-family: Arial;"><o:p></o:p></span></span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">यांगत्से इन्हीं कहानियों को आँकड़ों और तर्क के साथ पेश करती है । किसी भी आधुनिक औध्योगिक परियोजना को बनाने में नैतिक , पर्यावरणीय , अर्थशास्त्रीय और राजनैतिक मूल्यों के इर्द गिर्द उसका निष्पक्ष आकलन कर लेना आसान नहीं होता ।</span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><br />
</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">स्टिल लाईफ और यांग्त्से में जो दुनिया है वो हमारी दुनिया है , उतनी ही कंगाली और भुखमरी की दुनिया जबकि यूरोपियन सिनेमा में गरीबी भी हमारी नज़र में एक रूमानी गरीबी है जैसे ज़्यां द फ्लोरेत में जेरर्द देपारदियू वाईन पीते दुखी होता है कि इस मौसम अगर बरसात न हुई तो वो तबाह हो जायेगा । उसके कपड़े , जूते , हैट तक सलामत साबुत होते हैं , उनकी गरीबी में भी एक किस्म की डिगनिटी होती है । हनी अबु असद की पैराडाईज़ नाउ में भी सईद का घर , जिसे वो कहते हैं कि यहाँ रहने से मर जाना बेहतर है , नाब्लुस में रहना किसी जेल में रहने जैसा है , भी हमारे यहाँ किसी मध्यम वर्गीय रहन सहन जैसा दिखता है । मजीदी की सॉंग ऑफ स्परोज़ में भी ऐसी बदहाल गरीबी का आलम नहीं होता या फिर बरान में भी अथाह गरीबी के आलम में भी बरान के पैरों में जूते होते हैं । जबकि हमारे यहाँ गरीबी माने शरीर को सही तरीके से ढकने को कपड़ों का न होना , दो जून भोजन का न होना , मौसम की मार बचाने को सलामत घर का न होना ।अलग सभ्यताओं में गरीबी की परिभाषा भी अलग होती है ये समझना मुश्किल नहीं फिर भी किसी भोलेपन में इस फर्क को देख लेना हैरान करता है ।</span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">ऐसी और कितनी फिल्में होंगी जो जाने कितनी अलग दुनिया के वितान बुन रही होंगी । जिया की फिल्म अपने दिखने के बाद छाती में उस संगीत की तरह धँस जाती है जो आपकी ज़ुबान पर अटका रहता है , आप चाहे उसे लाख भूलें कोई धुन आपके भीतर बजती है । हो सकता चीन पढ़ते पढ़ते उसकी दुनिया भीतर फैल गई हो , पिछले दिनों किसी तिब्बती मार्केट में सुना संगीत भी कहीं अपना लगा था , हो सकता है किताबें और सिनेमा आपके साथ यही खेल करती हों कि जो दुनिया अपनी न हो वही खूब खूब अपनी लगे , कि कोई बू सान या ली फेन किसी दिलीप हेम्बरम या राफेल तिग्गा जैसा अपना लगे , कि कोई चॉंगचिंग की गली में चाईबासा का रास्ता दिख जाये और यांग्त्से देखते ऋषिकेश के भी ऊपर चढ़ते गँगा की विशाल धारा की याद आये और यांगत्से में चलते नावों को देखते कोथाय पाबो तारे के मुर्शेद गाज़ी की याद आ जाये ।</span></span><span class="hps"><span style="color: black; font-family: Arial;"><o:p></o:p></span></span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="hps"><span lang="HI" style="color: black; font-family: Mangal;">सिनेमा लगभग एक कविता की तरह चलती है , धीरे धीरे , क्षय और पतन की कविता , उम्मीद और निराशा के बीच सहज मानवीय उष्मा का जनमना और लाख मुसीबतों के बावज़ूद ज़िंदगी किसी भरोसे के बल पर गरिमा से जी लेना । </span></span><span class="hps"><span style="color: black; font-family: Arial;"><o:p></o:p></span></span></div></div><div class="MsoNormal"><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;"><br />
</span></div><div style="text-align: justify;"><span class="Apple-style-span" style="font-family: Mangal;">किसी भी अच्छी किताब और अच्छी फिल्म की संगत आपके साथ यही करती है कि आप बहुत बाद तक एक गुफ्तगू में उसके साथ बँधे होते हैं जैसे किसी अंतरंग का साथ आपको अमीर करता है ठीक वैसे ही .. जैसे इस फिल्म के साथ या जैसे अभी खत्म की गई वाईनसबर्ग ओहायो पढ़कर पानी में धीमे बैठ जाने की अनुभूति हो , वैसे ।</span></div></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-4769029871251291142010-11-24T08:27:00.000+05:302010-11-24T08:27:14.758+05:30एक दिन माराकेश<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisQY0te2HNwMP44X26d_P4SaxZOSeTRI1tYidisS8T-ahTktwZUEm3XMZVn8yxpThd1TLitxzQKlKi57s8bChpyeYwAi1NIvCz0Z0fddOOjd5Vowwslbbob5QiYxX4LIv2doPT/s1600/camel.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisQY0te2HNwMP44X26d_P4SaxZOSeTRI1tYidisS8T-ahTktwZUEm3XMZVn8yxpThd1TLitxzQKlKi57s8bChpyeYwAi1NIvCz0Z0fddOOjd5Vowwslbbob5QiYxX4LIv2doPT/s1600/camel.jpg" /></a></div>सुग्गा कहता है लिखता हूँ किसी और दुनिया में रहता हूँ , कोई जीवन हो तो सुनाओ , लिख दूँगा उसे <br />
<br />
मैं कहती हूँ जाओ जाओ किसी की जान अटकी है , हरी मिर्च खाओ और किसी और को बहलाओ <br />
<br />
बहंगी वाला टेर लगाता है , चाहा , तीतर , बटेर , लाल्शेर , मुर्गाबी , बत्तख या फिर चूड़ी , बिन्दी, आलता, रिबन, <br />
<br />
गर्दन टेढ़ी करते ऊँट अपने दाँत दिखाता है , सारे , कहता है , मेरी दुलकी चाल चलो तो एक दिन मराकेश पहुँच जाओगे <br />
<br />
मैं कहती हूँ , जाऊँ भी तो माराकेश ? बस ? <br />
<br />
सुग्गा टपक पड़ता है बीच में , नक्शे पर चोंच रखता है , भाग्य फल बाँचता हो जैसे , रेगिस्तान के बीच किसी नखलिस्तान का नाम ढूँढता है <br />
<br />
मैं जिरह में फँसी हूँ खुद से , नीली नदी की रात में तारों को देखती , खोजती हूँ माराकेश , ठंडी हवा छूती है त्वचा , समंदर, समय, तुम्हें <br />
<br />
हाथ बढ़ाये , आँखों पर काली पट्टी चढाये , एक पैर पर कूदती बच्ची हँसती है , झपक कर ताली बजाती है , मेरे खेल में कुछ भी सोचना मना है और सब कुछ लिख डालना वाजिब <br />
<br />
काला कौव्वा, काग भुशुंडी, द वाईज़ ओल्ड मैन , द वाईज़ ओल्ड क्रो , गंभीर बुज़ुर्गियत में , धीमी गहरी आवाज़ में कहता है रात और कहता है दिन , कहता है एहसास और कहता है कहानी और अंत में कहता है नींद , और उसके बाद कहता है जाग <br />
<br />
चुटकी बजाता ऊँट , अपने पीले खपड़े दाँत निपोरता ऊँट जाग जाता है और चल पड़ता है , पीछे सूरज का नारंगी गोला , रात की स्याही में डूबता है , कैलेंडर का वो पन्ना फड़फड़ाता है <br />
<br />
नींद से जागती , उनींदी देखती हूँ कागज़ पर सजे शब्द और खुश होती हूँ , कि लिखना प्यार करने जैसा होता है और प्यार किसी दिन माराकेश जाना होता है , नींद में सपने में एक समय में कई समय का होना होता है , तुम्हारे साथ कोई और हो जाना होता है , खुद के भीतर हज़ारों संसार का जनमना होता है , उम्मीद का भोलापन होता है और सुग्गे की चोंच में लाल मिर्च का होना होता है और बहुत सारी बकवास से रुबरू होना होता है , हर दिन कई बार<br />
<br />
माराकेश में फिर एक नया दिन हुआ । ऊँट सवार रेत के कण पोछता , रूमानी सपना दिखाता लौटता फिर सजता है कैलेन्डर में , कल फिर जायेगा किसी और देस किसी और के सपने का उड़ता पतंग बनाPratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com15tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-84712280540706574872010-10-12T17:25:00.000+05:302010-10-12T17:25:38.854+05:30नीम -बिस्मिल कई होंगे<div style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img height="200" src="http://www.christies.com/lotfinderimages/d52306/d5230682l.jpg" width="132" /></div><br />
असफुद्दौला तुम्हारे जूते की नोक पर किसका तस्मा फँसा है ? तस्मा ? <br />
<br />
असफुद्दौला नीचे देखते हैं , वहाँ कुछ भी तो नहीं है, न तस्मा न जूता न पाँव । फिर ठठाकर हँसते हैं , अच्छा तस्मई और तासीर <br />
<br />
बेग़ैरत बेवफा बे नियाज़ <br />
<br />
पीछे मेंहदी हसन गुनगुनाते हैं ,नमक घुली तासीर <br />
<br />
नावक -अंदाज़ जिधर दीदा –ए -जानाँ होंगे <br />
नीम -बिस्मिल कई होंगे कई बे -जाँ होंगे <br />
<br />
आवाज़ की नमक घुल जाती है , त्वचा की ? <br />
<br />
आज हम अपनी दुआओं का असर देखेंगे <br />
तीरे नज़र देखेंगे , ज़ख्मे जिगर देखेंगे<br />
<br />
तस्मे का एक रेशा फँसा है , एक केसर का । जीभ की नोक बार बार वहीं लौटती है कमबख्त <br />
<br />
कहते हैं ये वही समय है जब धूप छिटकती है बदन पर , और स्याह सदा मन पर <br />
<br />
असफुद्दौला धीमे बुदबुदाते हैं परिन्दा फ़ाख्ता , बदजात <br />
पहाड़ा रटते हैं , हिज्जे ..आलिफ बे ते <br />
<br />
शाम के समय ऐसे बदसगुन न उचारो .. धानी चूड़ियों की किरचें समेटती औरत उसाँस भरती है । <br />
कहती है हम तो सदा से ऐसे ही थे , ज़रा मक्कार ज़रा भोले , गर्मी के दिन में पानी के छपाके <br />
सुरमई तसमई तासीर , ठंडी सर्द तासीर जैसे ठंडी आह के रसीले लजीले अफसाने <br />
<br />
औरत झुकती सचमुच शरमाती है , नीम बिस्मिल कई होंगे ....<br />
<br />
<br />
(बी प्रभा की पेंटिंग)Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-9626256296371198872010-10-07T16:07:00.001+05:302010-10-07T16:09:41.382+05:30क़िस्साये मुख्तसर<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDCPT2Cwwp16c0MrjSAQ4_x1x8fFITAyERG6eWsvvxVpA7pox0PsFrKyng091HdO-FpNVTE3FRRyyS6aJt0yQpgsBuaDLn3E5e91U03Ue6szvVyxC-EFwGAjLbbgHL6sH3s6dR/s1600/DSC04347.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ex="true" height="133" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDCPT2Cwwp16c0MrjSAQ4_x1x8fFITAyERG6eWsvvxVpA7pox0PsFrKyng091HdO-FpNVTE3FRRyyS6aJt0yQpgsBuaDLn3E5e91U03Ue6szvVyxC-EFwGAjLbbgHL6sH3s6dR/s200/DSC04347.JPG" width="200" /></a></div>(पिछले <a href="http://pratyaksha.blogspot.com/2010/10/blog-post.html">भाग </a>से आगे )<br />
<br />
<strong>वे</strong> <br />
<br />
<br />
उनका शरीर एक दूसरे में बैठ गया था , जैसे ऐसा ही होने को बना था । उनकी साँस एक सुकून में , एक गर्माहट में एक साथ चलती थी । जैसे बस यही घर था । जैसे पँछी शाम को नीड़ में लौटता हो , जैसे खेलता बच्चा माँ की गोद में ढुलक कर निढाल शाँत सो जाता हो ऐसे सुकून में उनका शरीर एक दूसरे में लिपट गया था । उनकी त्वचा ऐसे टकराती थी जैसे अपनी ही त्वचा हो , वे दोनों एक थे , ऐसे एक थे जैसे साँस भी एक होकर निकलती थी , कि जो हवा उनके बीच थी वो भी उनकी बाँटी हुई थी , कि उनका शरीर , उनके अंग प्रत्यंग सब साझे अंग थे । जीभ के कोर पर जो अनुभूति थी , उँगलियों के नाखून पर जो स्पर्श था , नाक के नुकीले कोने पर जो थरथराहट थी वो दोनों से होकर गुज़रती थी , जो एक महसूस करता था वही दूसरा भी और इस महसूस करने में भी वो एक थे । उन्हें शब्दों की ज़रूरत नहीं थी । उनके बीच किसी पुल की ज़रूरत नहीं थी । ये कोई आवेग नहीं था .. बस था उनका यों इस तरह एक होना ।<br />
<br />
........................................................................................................... <br />
<br />
<strong>जे</strong> <br />
<br />
पी के साँवले बदन पर मेरे आँसू कैसे फैल गये थे । मेरी उँगलियों के नीचे उसकी हड्डियाँ कोमल पिघलती थीं । मैं और वो नदी की तरह बह रहे थे । अगर इस वक्त वो कुछ भी पूछती कहती मैं टूट कर बिखर जाता । अपने पौरुष में टूट जाता । उसे मैं कैसे बताता कि बस यही एकमात्र सच है । कैसे बताता कि मेरे सब शब्द बेकार हैं , कि सिर्फ वो है सिर्फ वो .. उसकी छाती पर पर मैंने अपनी उँगली से अपना नाम लिखा है ..कैसे बताता .. ............................................................................................................... <br />
<br />
<strong>पी</strong> <br />
उसके बदन में सिमटी हुई मैं हिलग रही थी । मेरे आँखों के कोने से मेरा प्यार बह रहा था । अपनी उँगलियों से उसकी छाती पर मैं उसका नाम लिख रही थी । उसे कुछ नहीं पता ,कुछ भी तो नहीं .. <br />
<br />
.......................................................................................................<br />
<br />
<strong>पी </strong><br />
<br />
<br />
आज उसने मेरे आधे स्केचेज़ लौटा दिये । <br />
<br />
नहीं ये उस मूड से बिलकुल अलहदा है जैसी मैं चाहता था <br />
<br />
मैं बहस कर रही थी । वो मान नहीं रहा था । मैं गुस्से में निकल आई थी । <br />
<br />
बहुत देर तक सड़क पर निष्प्रयोजन चलती रही थी । शाम उतर रही थी । सड़क के दोनों ओर बत्तियाँ जगमगाने लगीं थीं । मुझे एक दूसरा अस्साईनमेंट मिला था जिसे छोड़ना नहीं चाहती थी । जे की किताब का काम खत्म होता तो इस पर शुरु करती लेकिन जे की किताब खत्म होने को दिखती नहीं लग रही थी । <br />
<br />
अभी तक जे ने कभी मेरी तारीफ नहीं की । बुरा नहीं है ये हाँ , इससे ज़्यादा उसने कभी कुछ कहा नहीं । और मैं जो इसकी आदी थी कि लोग सुपरलेटिव्स इस्तेमाल करते मेरे इलस्ट्रेशंज़ की .. मैं जे से ... व्हाई शुड आई टेक दिस शिट फॉम हिम ? व्हाई ?<br />
<br />
डॉक्टर सूस की ग्रीन एग्स ऐंड हैम याद करो ..मे विल्सन प्रेस्टन के स्केचेज़ याद करो.. चार्ल्स डाना गिब्सन कुछ देखा है तुमने ? सीखो सीखो पी .. अपने को अलग हटा कर देखो .. कीप यॉर आईज़ ओपेन , वाईडेन यॉर सेन्सिबिलिटीज़ <br />
<br />
<br />
जॉन शेली के ब्लैक व्हाईट चिल्रेंस इल्लस्ट्रेशन देखे ? ये देखो .. किसी दराज़ से तुरत कोई फोलियो निकाल कर जे मेरी तरफ बढ़ाता .. ये देखो ..उसकी उँगलियाँ किसी दो चोटी वाली डस्टबिन उठाये हैरान लड़की , किसी गोल चश्मे वाले लड़के या किसी औरत के पीछे कटखने कुत्ते पर प्यार से फिरतीं ...<br />
<br />
देखो ज़रा सी उठी भौं , ये देखो ये गोल होंठ ? एक्सप्रेशंज़ देखो .. एक पेन स्ट्रोक से ..बस एक पेन स्ट्रोक .. <br />
<br />
जे की आवाज़ किसी अव्यक्त पैशन से गहरी हो जाती । मैं गुस्से से निकल कर उसकी आवाज़ के रौ इंटेंसिटी पर सवार ऐसी दुनिया में पहुँच जाती जहाँ अपनी सीमायें पार की जा सकती थीं । <br />
<br />
अपने में विश्वास रखो पी .. किसी के भी कहने पर मत जाओ <br />
<br />
तुम्हारे भी ? <br />
<br />
हाँ , मेरे भी .. उसका चेहरा संयत और आवाज़ शाँत होती <br />
<br />
<br />
पार्क के बेंच पर बैठी मैं कुछ भी नहीं सोच रही थी । कल रात देखी वॉंग कार वाई की चुंगकिंग एक्स्प्रेस सोच रही थी । फे वॉंग की विस्फरित आँखों से झलकते प्यार की सोच रही थी । उस पुलिस वाले की सोच रही थी जिसकी दोस्त उसे छोड़ जाती है और वो दर्जनों टिन पाईन ऐप्ल्स खा जाता है । पाईन ऐपल टिन के एक्सपायरी डेट की तरह उसका प्यार भी एक्सपायरी डेट के साथ आया था ।<br />
<br />
<br />
मैं सोचती हूँ केतकी ने क्यों छोड़ दिया जे को , या जे ने उसे ? केतकी का दिलकश चेहरा याद आता है । कैसे कोई उसे छोड़ सकता है , कैसे ? मैं याद करना चाहती हूँ एक एक बात जो जे ने बताया था केतकी के बारे में .. बुनना चाहती हूँ उन शब्दों और वाक्यों से कोई ऐसी चादर जिसे बिछाकर मैं देख लूँ कि उस पर लेटे दोनों कैसे लगते हैं , क्या बातें करते हैं ? उनके बीच क्या दिखता है ? प्यार जो खत्म हुआ ? प्यार जो स्वार्थ में बदल गया ? क्या क्या क्या ?<br />
<br />
या जैसे मैंने नीश को जाने दिया बिना तकलीफ के ..सिर्फ ये जान लिया था कि ऐसा ही सही है और इस जानने में सिर्फ एक आदत का छूटना है बस , कि अब साँस छोटी लेनी है अब लम्बी गहरी । नीश और उसके बाद सुजोय । पर सुजोय के साथ तो कोई बँधन नहीं था । कोई कमिटमेंट भी नहीं । हम सिर्फ तूफान में बहते दो समुद्री जहाज़ थे , कुछ देर के लिये साथ चले थे , अपनी रौशनी की गर्माहट का सुकून दिया था , इस बात का सुकून दिया था कि और कोई भी है , बस ।<br />
<br />
ओह ! जे .. बताओ मुझे ..कुछ भी .. <br />
<br />
<br />
घर लौटते मैं अकेली थी एकदम अकेली ।<br />
<br />
............................................................................................................ <br />
<br />
<strong>जे</strong> <br />
<br />
उसका चेहरा उसके भावों को दर्शाता है । के जैसे नहीं कि पता ही न चले कि क्या महसूस कर रही है । प्यार के अंतरंग पलों के चरम पर भी भावहीन । <br />
<br />
पी तुम्हारे आँसू का खारापन अब भी ज़ुबान की नोक पर चरपराता है । जब तुम नाराज़ होती हो , तुम्हारा साँवला चेहरा दहकता है । जब उदास होती हो , होंठों के कोने गिर जाते हैं । पी , मैं तुम्हें नाराज़ देख सकता हूँ , उदास नहीं ।<br />
<br />
तुम किसी चोट खाये हिरण की तरह इधर उधर भागती हो , मैं सब्र से तुम्हारा इंतज़ार करता हूँ , तुम आती नहीं मेरे पास । <br />
<br />
<br />
किताबों की सफाई करता हूँ । एक एक किताब प्यार से पोछता हूँ । ये स्टाईनबेक , के ने दिया था । ये कल्विनो मैंने उसे दिया था जो वो छोड़ गई । ये ब्रोदेल हमने साथ साथ खरीदा था । कुछ ग्राफिक नॉवेल्स हैं जिनके तर्ज़ पर कुछ बनाने की सोची थी कभी । के ने तंज़ किया था , तुम सिर्फ हवाई उपन्यास लिखो , सच में लिखना , ग्राफिक्स बनाना तुम्हारे बस का नहीं । मैंने गुस्से में उसके हाथ से क्रैग थॉमसन छीना था , किताब के साथ उसकी पतली वॉयल की कमीज़ भी फटकर मेरे हाथ आ गई थी । मेरे अंदर एक दूसरा उन्माद पनपा था । मैंने खींचा था उसे अपनी तरफ । ऐसे वहशी प्यार में उसे मज़ा मिलता था । ऐसे वहशी प्यार के बाद मुझे शर्मिंदगी महसूस होती थी ।<br />
<br />
मेरे अंदर का आदमी ज़रा ज़रा मर जाता था । के के साथ रहना अपने अंदर के आदमी को शनै: शनै: मरते देखना था । मैं मरना नहीं चाहता था , मैं अपनी पूरे आदमियत में जीना चाहता था ।<br />
<br />
पी ..मुझे फोन करो ..मैं इंतज़ार कर रहा हूँ । मैं पहल कर तुम्हें दूर कर दूँगा क्या ? मैं तुम्हें पोज़ेस करके मारना नहीं चाहता , मैं तुम्हें उड़ते देखना चाहता हूँ ।<br />
<br />
रात तीन बजे तक जगा रहा । किसी सेमिनार की तैयारी करनी थी नहीं की । पिछले दराज़ से स्टेडलर लुमोग्राफ पेंसिल्स निकाले , चारकोल निकाला , कुछ पीले पड़े हैंडमेड कागज़ निकाले । आड़े तिरछे लकीरें खींचता हाथ साधता रहा । लेटी हुई औरत के बदन की तस्वीर बनाई , पीछे से उसके रीढ़ की हड्डियों की लम्बी गहरी लाईन खींची , उसके नितम्ब के गोलाई के मादक कर्व को एक सधे हाथ बहते हुये रेखा में खींचते रुक गया । <br />
<br />
नीना सिमोन आई वॉंट सम शुगर इन माई बोल गा रही थी । उसकी आवाज़ की थरथराहट मुझे अंदर से भिगा रही थी । ब्लू ब्लूज़ !<br />
<br />
<br />
इस माया का अंत कहाँ है आखिर ? <br />
<br />
............................................................................................................... <br />
<br />
<strong>पी </strong><br />
<br />
तीन दिन हुये । उसने फोन नहीं किया , न मिलने आया । मैं हवा में टँगी हूँ । <br />
<br />
अंदर ही अंदर कुछ रिसता है , छाती के अंदर , शिराओं में , नब्ज़ के भीतर , त्वचा के भीतरी सतह पर । बारिश होती है लगातार । मैं काम में जी लगाना चाहती हूँ । सब स्केचेज़ आड़े तिरछे बनते हैं । बालों में खूब सारा तेल लगाकर पीछे समेट कर बाँध लेती हूँ । अपने आप को भी कस कर समेट लेना चाहती हूँ । नहीं मैं फोन नहीं करूँगी । अगले ही पल हाथ फोन पर जाता है । सोचती हूँ ऐसे बेकार छलना का ऐसे वाहियात इगो का क्या करना । क्या करना जब इतना जीवन निकल गया , और भी ऐसे ही क्यों निकालना । सोचा था कि उम्र बढ़ती है तो साथ साथ मन बढ़ता है । अब पाती हूँ कि उम्र बढ़ती है मन घटता है । मान मनौव्वल में समय ज़ाया करना बेवकूफी है ।<br />
<br />
मुझे पता नहीं उसकी खोज मेरे लिये है या नहीं । मैं एकबार उससे पूछना चाहती हूँ , मुझे खोजोगे ? <br />
<br />
मेरे पूछने में और उसके खोजने में इतना फासला क्यों है ? कागज़ निकालकर पेन से कुछ लाईंस घसीटती हूँ ..... <br />
<br />
मैं चिलकती धूप में और तड़तड़ाते माईग्रेन के नशे में तुम्हारी कमीज़ के पॉकेट में खुद को नहीं भर पाने की स्थिति में कुछ और भर रही थी , खुद को झुठला रही थी , फिर भी बार बार फरेब खा रही थी । तुम किसी गुस्से के झोंक में औंधाये पड़े थे , आईने में खुद को देखते खड़े थे । तुम्हें मनाना था लेकिन हर बार की तरह थकहार कर मैं मना रही थी , लाचारी में खुद को गला रही थी , अपनी तकलीफ का हार बना रही थी । तुम्हारे तने रहने में कहीं खुद को छोटा बना रही थी । भीड़ का हिस्सा होते हुये भी भीड़ से अलग खड़ी थी , देखती थी तुम्हें धीरे धीरे भीड़ में गुम होते और तुम इतना तक नहीं देखते कि मैं अब भी भीड़ से अलग तुम्हें देखते खड़ी हूँ...<br />
<br />
मैं चाहती हूँ गुम हो जाऊँ , आसमान ज़मीन में खो जाऊँ , सोचती हूँ कहूँ हद है ऐसी नाराजगी ? फोन उठाऊँ और तुम्हारी नाराज़गी पर नाराज़ होऊँ , फिर याद आता है , कुछ याद आता है और बढ़ा हाथ खिंच जाता है । मैं चाहती हूँ ऐसे गुम हो जाऊँ कि तुम खोजो फिर खोजते रहो । मैं चाहती हूँ तुम्हारी खोज तक गुम रहूँ । पर तुम्हारी खोज कब शुरु होगी ये पूछना चाहती हूँ । मैं चाहती हूँ ..कितना कुछ तो चाहती हूँ । फिर मैं फोन उठाती हूँ .. गुमने और खोजने के अंतराल में अब भी बहुत फासला दिखता है ..<br />
<br />
किसी वक्त रात के नशे में कोई आवाज़ बोलती है । कहीं बारिश होती है । यहाँ सिर्फ गरम हवा चलती है । जब बारिश होती है तब भी कुछ भीगता नहीं क्योंकि गरम हवा चलती है । रात में भी धूप चिलकती है । किसी दरवाज़े के बाहर कोई कब तक रहे , कब तक ?<br />
<br />
.................................................................................................................. <br />
<br />
<strong>वे</strong><br />
<br />
कल पढ़ा था उसने साईनाथ का एक चैप्टर , एक इस्ताम्बुल का और ब्रोदेल के कुछ पन्ने , किसी से चर्चा की थी पन्द्रहवीं से अठारवीं सदी में योरप और उसने कहा था आठवीं सदी का भारत , और चर्चा की थी रोमिला थापर और कुछ देर योग साधना की , फिर देखी थी रात में एक्स्ट्रा टेरेस्ट्रियल्स पर एक फिल्म , शायद एम नाईट श्यामलन की और खोजते रहे थे कोई इंडियन कनेक्शन । और इन सब के पीछे घूमती रही थी सिर्फ एक बात ..आखिर इस दिन का ..इन दिनों का अर्थ क्या है ? ठंडी पड़ी कॉफी के प्याले को परे सरकाते अब भी वो सोचते हैं ..इतना क्यों सोचते हैं पर बाहर अब भी चिलकती धूप ही है ..कोई समन्दर क्यों नहीं है ?<br />
<br />
(जारी...) <br />
<br />
(<em>ऊपर फोटो पिछले साल इंटरलाकेन से लौटते हुये ली हुई )</em>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-4430787744981261352010-10-01T08:09:00.001+05:302010-10-01T08:12:36.889+05:30चलो जी क़िस्सा मुख्तसर<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEim7lL4pPoZbL13h-iSX6Qly2vWikw4znfDomUPpzkohgoPTvoH0I_lOQRXZq5DEMpxFZJUX7zJrmAiD73_oKoG1peedqj3ABcN05Sd5dIVlnM7WDR2_n2Bogf4oMNiw5EMpI-g/s1600/Promenade--1913-small.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEim7lL4pPoZbL13h-iSX6Qly2vWikw4znfDomUPpzkohgoPTvoH0I_lOQRXZq5DEMpxFZJUX7zJrmAiD73_oKoG1peedqj3ABcN05Sd5dIVlnM7WDR2_n2Bogf4oMNiw5EMpI-g/s1600/Promenade--1913-small.jpg" /></a></div><span id="goog_871550354"></span><span id="goog_871550355"></span> <strong>पी</strong><br />
<br />
कोई ताला था जिसकी चाभी बस मेरे पास थी । नीम अँधेरी रातों में अपने भीतर की गर्माहट में उतर कर देखा था मैंने ..ठंड से सिहरते किसी ऐसी अनजान लड़की को बाँहों में भरकर ताप दिया था और फिर पाया था , अरे इसकी शकल तो हू बहू मेरी है । उसके चेहरे को हथेलियों में भरकर कितने प्यार से उसके भौंहों को चूमा था । उस हमशकल की आँखें कैसी मुन्द गई थीं सुख से । उसके नीले पड़े होंठ पर जमी बर्फ पिघल रही थी । किसी ने कहा था न कभी कि ऑर्किड के फूल पास रखो तो उम्र बढ़ती है ..बस ऐसे ही उसके नीले ऑर्किड होंठ अपने पास , अपने होंठों पर रखने हैं । अचानक खूब लम्बी उम्र हो ऐसी इच्छा फन काढ़ती है ।<br />
<br />
पीछे से कोई अपनी उँगलियों से गर्दन सहलाता है । ठीक बाल के नीचे का हिस्सा । एहसास के रोंये हवा में लहराते झूमते हैं । फिर ऐसी झूम नीन्द आती है कि बस । <br />
<br />
...............................................................................................................<br />
<br />
<strong>वे</strong><br />
<br />
आजकल उसने पाया है कि हर रात सपने आते हैं । जब से उससे मिली है तबसे । उससे मिलना भी क्या मिलना था । किसी बिज़ी ट्राफिक सिग्नल पर अगल बगल दो गाड़ियों के चालक , शीशे के आरपार एक दूसरे को पलभर नाप लें । काले चश्मे और सॉल्ट पेपर दाढ़ी में अटकी आँख एक बार फिर देख ले । उसके चेहरे पर कोई भाव नहीं था । क्षण भर को अपना चेहरा मुस्कान में खिंचता सर्द होता है इस भावहीनता पर । रात वॉशबेसिन पर दिनभर की गर्द धोते शीशे में नज़र जाती है । उसकी आँखों से देखती हैं होंठों की बुनावट जब मुस्कान इतनी फिर इतनी फिर इतनी होती है । क्या दिखा होगा कि उसने कुछ नहीं देखा ..कुछ भी नहीं देखा ।<br />
<br />
उसने कुछ अस्फुट मंत्र बुदबुदाये थे । अब मैं तुम्हारे सपने में मिलूँगी । उन नीली कुहासे ढँक़ी पहाड़ियों की तराई में , नीले हाथियों के झुंड के पीछे किसी पत्तों भरी टहनी से ज़मीन बुहारते तुम्हारे पदचिन्ह खोज लूँगी ।<br />
<br />
...............................................................................................................<br />
<br />
<strong>जे </strong><br />
<br />
गाड़ी के शीशे के पार गीयर न्यूट्रल करते बेपरवाही से मुड़ा था । उसका साफ शफ्फाक चेहरा और पीछे समेटे सारे बाल में खिलता उगा चेहरा अचानक एक मुस्कुराहट से भीग गया था । जबतक उसकी मुस्कान को मैं छूता पकड़ता गाड़ी आगे बढ़ गई थी । मेरे बाँह पर के रोंये अचानक खड़े हो गये थे । स्टीरियो पर लियोनार्दो कोहेन ‘ डांस मी टू द एन्ड ऑफ लव ‘ , गा रहा था ।<br />
<br />
मेरे पिछले चार सालों का अकेलापन हरे हाथी घास की तरह बेतरतीब बाढ़ में बढ़ आया । रात देर रात अकेला बैठा जार्मुश की कॉफी ऐंड सिगरेट देखता रहा ..सिगरेट का धूँआ पीता रहा , ब्लू वोदका कटग्लास के भीतर छलकता रहा । अल्फ्रेड मोलिना का चेहरा मुझे खींच रहा था । बार बार रिवाईंड करके ‘कजंस” वाला हिस्सा देख रहा था ।<br />
<br />
बड़े दिनों बाद के की तस्वीर देखने की इच्छा हुई । खोजता रहा । आखिर गिंज़बर्ग के पीछे और निकी जोवान्नी के आगे धूल से अटा मिला ।किसी नशे की बहक में फ्रेम को झाड़ पोछ कर सामने रखा । जार्मुश की ब्लैक ऐंड व्हाईट फ्रेम्स की सफाई , उनका लय , क्लियर बोल्ड स्ट्रोक्स ... । मन उसी सुर पर घूम रहा था । उस रात कई दिनों बाद , कई कई दिनों बाद के मेरे साथ थी । अपने देह के साथ मेरे साथ थी । उसके जंगली घुँघराले बालों की महक और उनका कड़ा स्पर्श मेरे हाथों में था । उसका शरीर मेरे शरीर से लिपटा था । नीले अँधेरे में उसके पेट के नीचे नाभि के फूल पर मेरे होंठ गीत गा रहे थे । एल्ला फिट्ज़ेराल्ड की ‘आई गॉट अ फीलिंग आ ऐम फॉलिन “ ।<br />
<br />
उसके बदन की रेखायें लम्बी और नाज़ुक थीं , मेरे पोरों के नीचे दहकती हुई । उसका अनावृत शरीर सहज नैसर्गिक था जैसे मेरा प्रेम , मेरा उसको बाँहों में जकड़ लेना , किसी पागल उन्माद के हवाले खुद को कर देना , उस धीमे नृत्य का किसी छाती धौंकते कगार से उन्मत्त गिरने का विराट विशाल खेल । जार्मुश के फिल्म की तरह ब्लैक ऐंड व्हाईट में कोई सांगीतिक चित्रकारी ।<br />
<br />
इन चार सालों के बाद अब भी के मेरे साथ थी । मेरे मुँह में सुबह हैंगओवर का खट्टा बासी स्वाद था ।<br />
<br />
................................................................................................................................ <br />
<br />
<strong>पी</strong><br />
<br />
<br />
दिन में बड़ी मेज़ पर पोस्टर्स और कागज़ फैलाये मैं धूप पीती हूँ । बारीक महीन इलस्ट्रेशंज़ । मेरे पास दो महीने का समय है । उसके मन्यूस्क्रिप्ट के शब्दों को मैं जीभ पर घुलते महसूस करती हूँ । हर शब्द के अर्थ तीन चार । तलाशती हूँ गुप्त संकेत । शब्दों और वाक्यों के ऊपरी मायने के भीतर बहती नदी जो सिर्फ मेरे लिये कही गई है । उन अर्थों के संदर्भ खोजती हूँ । <br />
<br />
उस दिन मैंने कहा था जाना चाहती हूँ कहीं अज़रबैजान ,या पेरू या फिर काहिरा की किन्हीं तंग गलियों में ।<br />
<br />
उस दिन उसने लिखा था उस लड़की की कहानी जो कहीं नहीं जाती , जो सिर्फ पूरा जीवन एक जगह बिताती है ।<br />
<br />
फिर कहा था मैंने , छिटके हुये धूप में उदास रंग और उदास क्यों लगते हैं ? <br />
<br />
उस दिन उसने लिखा था .. रंग रंग होते हैं । वॉन गॉग के उस कमरे की बात की थी जहाँ रंग चटक धूप से खिलते थे किसी ख्वाब में ।<br />
<br />
फिर उसने कहा था , सुनो मैं के से ज़रा ज़रा नफरत करता हूँ । <br />
<br />
और मैंने सुना था , सुनो मैं के को अब भी नहीं भूल पाया हूँ ।<br />
<br />
फिर उसने कहा था ये इलस्ट्र्शंज़ अगर सही न बने मैं इन्हें फेंक दूँगा । <br />
<br />
मैंने कहा था जहन्नुम में जाओ । <br />
<br />
शाम को उसने फोन किया था । <br />
<br />
मैंने पूछा था , कहाँ ?<br />
<br />
उसने कहा था वहीं जहाँ तुमने मुझे भेजा था .. जहन्नुम में । <br />
<br />
उसके आवाज़ की हँसी मुझे लहका गई थी । उसने फोन रख दिया था । मैंने फोन बहुत देर तक नहीं रखा था । उस दिन मैंने ढेर सारे स्केचेज़ बनाये थे । हैरान भौंचक लड़के की , एक कतार में तालाब के किनारे चलते बत्तखों की , जंगल के छोर पर एक अकेले घर की , मूड़ी निकाले कछुये की , दौड़ते चूहों की और अंत में दो आँखें बस । मेरी उँगलियाँ तड़क रही थीं । रात के बारह बजते थे । मैंने उसे फोन किया था .. <br />
<br />
सुनो आ जाओ । <br />
<br />
उसने कहा , क्यों ? मैंने कहा, इसलिये कि मेरी गर्दन दुखती है , मेरी पीठ अकड़ती है , आ जाओ । <br />
<br />
मेरी आवाज़ की अकड़ खत्म हो गई थी । उसने फोन रख दिया था । मैं सो गई थी ..थकी नींद में । <br />
<br />
................................................................................................................................<br />
<br />
<strong>वे </strong><br />
<br />
दिन में वो पाँच बार मिलते थे । गिनकर पाँच बार । और पता नहीं कितनी बार फोन करते थे । वो ब्यालिस साल का नामचीन होने की राह का लेखक था , ये नामचीन होने की राह पर अड़तीस साल की इल्सट्रेटर थी , पेंटर थी । कवितायें लिखती थी अंग्रेज़ी की महीन पैशनेट दिल तोड़ने वाली जंगली आग सी कवितायें । वो पढ़ाता था , थियेटर करता था । कभी पेंट किया करता था , मिनिमलस्टिक , सफेद और काले । अब सारे पेंटिंग्स कहीं ऐटिक में धूल खाते हैं । ये पीछे दो टूटे सम्बन्ध छोड़ आई थी । वो एक पत्नी और जाने कितने दिल छोड़ आया था । <br />
<br />
................................................................................................................................<br />
<br />
<strong>पी </strong><br />
<br />
जब उसने पूछा था उससे , बस ऐसे ही <br />
<br />
सो ओ गी मेरे साथ ? मैंने क्यों उसे उसी वक्त थप्पड़ नहीं मार दिया ? क्यों उसी वक्त उसका मन्यूस्क्रिप्ट उसके मुँह पर नहीं फेंक दिया ? क्यों नहीं दुनिया को सर पर उठा लिया ?<br />
<br />
क्यों चुपचाप सारे कागज़ फोल्डर में समेट कर उठ आई । क्यों इंतज़ार किया कि फिर से ऐसी बात वो कहे । क्यों रात को सालों सालों बाद किसी के शरीर को अपने शरीर के साथ सोच कर रोमाँच हुआ । क्यों उसका चेहरा अपने चेहरे पर झुका हो सोचते ही शिद्दत से तलब हुई कि बस अभी , अभी अभी अभी .. ऐसा हो जाये<br />
................................................................................................................................<br />
<br />
<strong>जे </strong><br />
<br />
मैं उसके साथ सोना तक नहीं चाहता था । मैं सिर्फ के के साथ सोना चाहता था अब भी । मैं सिर्फ उसकी शकल देखना चाहता था उसे ऐसा सुनते हुये । मैं सिर्फ के को देखना चाहता था । मैं के को बिलकुल बिलकुल नहीं देखना चाहता था । मैं उसे देख रहा था । मुझे लगा था कि अब वो तमक कर मेरे चेहरे पर सारे स्केचेज़ फेंक मारेगी । मैंने सिगरेट हथेलियों की ओट लेकर सुलगाया <br />
<br />
और कहा <br />
<br />
तीन दिन बाद , तीन दिन हाँ , और मुझे पहले लॉट वाले स्केचेज़ चाहियें ।<br />
<br />
मैं उसे जाते देख रहा था । और मुझे उसे ऐसे ठंडे प्रतिक्रिया विहीन जाते देख कर नफरत हुई थी उससे । उस दिन ढेरों काम थे , भागा दौड़ी थी , कमसे कम सौ किलोमीटर ड्राईव किया था , दफ्तरों के चक्कर काटे थे , किसी से उलझा था । इन सब के बीच उस नफरत को मुट्ठी में दबाये घूमा था मैं सारे दिन । शाम को पुराने साथी पलाश का फोन आया था । तुम्हें पता है ? के इज़ इन टाउन । अच्छा ! गुड । अपनी ठंडी आवाज़ पर मुझे हैरानी हुई थी । <br />
<br />
.................................................................................................... <br />
<br />
<strong>पी</strong> <br />
<br />
उसने बताया के शहर में है । मैंने उसके चेहरे को टटोलने की कोशिश की । उसकी आवाज़ को पकड़ने की कोशिश की ।<br />
<br />
मिलने जाओगे ? मेरी आवाज़ संयत थी । कसे तार जैसी ।<br />
<br />
देखेंगे ।<br />
<br />
उसकी आवाज़ में लापरवाही थी । मुझे चौकन्नापन दिखा , लापरवाही की कोशिश की सतर्कता दिखी ।<br />
<br />
...........................................................................................................<br />
<br />
<strong>जे</strong><br />
<br />
<br />
के बहुत बदल गई थी । बहुत । उसका चेहरा दमक रहा था । उसने अपने बाल एकदम छोटे करा रखे थे । पिक्सी लुक । सिगरेट पीते उसकी दुबली कलाईयों की हड्डी इतनी नाज़ुक और सुबुक लग रही थी । जाने कितनी बार उसकी इन कलाईयों को अपनी हथेलियों की गोलाई में जकड़ा था । अब छू भी नहीं सकता । अजीब । के क्या उन अंतरग क्षणों को सोच रही होगी ? मेरा शरीर उसे याद होगा ? मैंने एक ठंडी जिज्ञासा से सोचा । <br />
के <br />
<br />
<br />
अब तक भी ..इस पर कुछ भी नहीं बीता । मैं थी साथ , मैं न थी साथ , अभी इतने साल बाद हम बैठे हैं साथ .. लेकिन इसके चेहरे पर कुछ नहीं ..कुछ भी नहीं । अपने काले चश्मे और साफ माथे में अपनी भूरी सफेद दाढ़ी में .. ओह ही इज़ स्टिल अ हैंडसम ब्रूट , हार्टलेस ऐंड हैंडसम । सिर्फ एक कॉफी बस । उसकी छाती के बाल हवा में ज़रा सा हिलते हैं । मैं अगर अपनी उँगलियाँ बढ़ाकर सहला लूँ एक बार , जैसे प्यार करने के बाद हर बार ... <br />
<br />
मैं बैग से सेल फोन निकालती हूँ । किसी का फोन आया है । जय मुझे बात करते देखता है । उसके चेहरे पर एक मुस्कान है । कुछ कुछ उस तरह की मुस्कान जैसे वो किसी चहेते एडिटर या पब्लिशर को देता जो उसकी कहानी , किताब छाप रहा हो ।<br />
<br />
जय के साथ रहकर हमेशा ऐसा ही महसूस किया । जैसे मेरी रौशनी पर उसका अँधेरा भारी पड़ता हो ।<br />
<br />
मैं उसे अपनी किताब दिखाती हूँ । बच्चों के लिये लिखी किताब । मेरी तीसरी किताब । किताब के कवर पर बकटूथ खरगोश किसी छिले घुटनों वाले , गिरे बालों वाले छोकरे की पीठ पर सवार था । छोकरे के सिर पर एक लम्बी चोंचवाला तोता और कमीज़ की पॉकेट से शैतान गिलहरी झाँकती थी । महीन बारीक रेखाओं की डीटेल्स वाला शानदार स्केच ।<br />
<br />
.......................................................................................................... <br />
<br />
<strong>जे </strong><br />
<br />
उसकी किताब मोहक थी । बढ़िया कवर , चमकदार कागज़ , सुन्दर छपाई । मैंने किताब हाथ में ली । किताब का कवर इलस्ट्रेशन उम्दा था , बेहद । इन रेखाओं को मैं पहचानता था । उनके एक एक पेंसिल स्ट्रोक और ब्लैक पेन की शेडिंग मेरी अपनी थी । मेरी छाती में एक दुख सवार हो गया । <br />
<br />
के हँस रही थी । अपने पब्लिशर के सनकपने के किस्से सुना रही थी , आईरिश कॉफी के घूँट भर रही थी । बगल की मेज़ का लड़का उसे ताक रहा था । के इस बात से लापरवाह थी । इसी लापरवाही में उसकी खूबसूरती छुपी थी । पुराने दिनों हम कहीं जाते और लोग उसको देखते , मुझे कहीं अच्छा लगता । अब भी कहीं अच्छा ही लग रहा था । उसपर अचानक एक उद्दात्त प्यार उमड़ा ।<br />
<br />
के , तुम बिलकुल नहीं बदली <br />
<br />
लेकिन तुम बदल गये , उसकी आवाज़ अचानक कोई सीक्रेट शेयर करने वाली फुसफुसाहट में बदल गई ।<br />
<br />
अच्छा ! मैंने भी फुसफुसाकर जवाब दिया । <br />
<br />
फिर मुझे याद आया पलाश ने कहा था , के आजकल किसी रिकार्दो अयेर्ज़ा नाम के लातिन अमरीकी के साथ है । कुछ बिज़नेस है उसका , कुछ पब्लिशिंग हाउस भी चलाता है , पैसे वाला है । के को हमेशा खूब पैसे चाहिये होते थे । <br />
<br />
उसकी नाज़ुक उँगलियों में हीरे जगमगा रहे हैं । के वाज़ अल्वेज़ वेरी अम्बिशियस । अम्बिशियस तो मैं भी था । अब भी हूँ ।<br />
<br />
अफसोस बदले में मैं तुम्हें अपनी किताब नहीं दे सकता । मैं कुछ घटिया मज़ाक करना चाहता था ..कुछ अमेज़िंग विट का नगीना पेश करना चाहता था ।<br />
<br />
मैंने तुम्हारी किताब के रिव्यूज़ पढ़े थे । यू हैव ज्वायन्ड द लीग । के की आवाज़ में एक नकली उत्साह था ।<br />
<br />
शायद लेकिन के , अब मैं निकलता हूँ ..फिर मिलते हैं । उसकी किताब मैं काँख में दबाये निकल आया था ।<br />
<br />
...............................................................................................................<br />
<strong><br />
</strong><br />
<strong>पी </strong><br />
<br />
उसका फोन तीन बार आया और मैंने तीनों बार नहीं उठाया । आज कई दिन बाद माया मिली थी ।<br />
<br />
क्या करती रही हो इन दिनों ? उसने पूछा था । एक किताब का कवर और अंदर के स्केचेज़ बना रही हूँ । <br />
<br />
किसकी ? <br />
<br />
मैंने भरसक आवाज़ को सपाट बनाते हुये जे का नाम लिया ।<br />
<br />
यू बी केयरफुल हाँ <br />
<br />
मतलब ? मेरी आवाज़ अब भी सपाट बनी रही । तुम्हें पता है उसकी बीवी ने उसकी पहली किताब में उसकी बहुत मदद की थी । <br />
<br />
क्या ? के ने ? माया की भौंह ऊपर उठी थी .. अच्छा वो उसे के बुलाता है । पर के तो कोई .. मैं चुप हो गई थी । सच मुझे तो बिलकुल नहीं पता था कि के कौन थी क्या करती थी । फिर मैंने ये कैसे सोच लिया था कि के कोई सनकी पागल फितूरी लड़की थी जिसने जे को छोड़ दिया था । अच्छा कभी जे ने ऐसा खोल कर कुछ कहा भी नहीं था । लेकिन वो शब्दों का जादूगर था । कुछेक शब्दों की ज़मीन पर पूरी कहानी पूरा दृश्य रच लेने की उसकी क्षमता से क्या मैं वाकिफ नहीं थी । <br />
<br />
मेरा खून दौड़ना बन्द हो रहा था । मैं सर्द हो रही थी ।<br />
<br />
किताब जब लगभग पूरी हुई तुम्हारे जे ने अपनी बीवी को छोड़ दिया । उसे लोगों का इस्तेमाल बखूबी करना आता है । <br />
<br />
रिफ्लेक्स ऐक्शन में मैं अपनी बाँहें और हथेलियाँ गरमाने के लिये रगड़ रही थी ।<br />
<br />
<br />
देर रात नींद में ही बजते फोन को उठाया तो जे की आवाज़ किसी गुस्से के तीखे भाले पर सवार मुझे बींध रही थी । उसकी आवाज़ तेज़ थी लगभग चिल्ला रहा था । फोन क्यों उठा नहीं रही थी ? क्या तमाशा है तुम्हारा ? मत चीखो मुझपर , मैं घबड़ाये गुस्से में काँपने लगी थी । <br />
<br />
दो मिनट में दरवाज़ा खोलो मैं नीचे हूँ । <br />
<br />
अंदर घुसते ही उसने दरवाज़ा बन्द किया । सिगरेट सुलगाते उसके हाथ काँप रहे थे ।<br />
<br />
दो मिनट की चुप्पी के बाद उसने संयत आवाज़ में कहा , तुमने बताया क्यों नहीं कभी कि केतकी के किताब का कवर तुमने बनाया है ?<br />
<br />
मैं जैसे आसमान से गिरी । केतकी ? के ?<br />
<br />
मुझे कहाँ पता था कि तुम्हारी के केतकी रैना है । तुमने कभी बताया ? <br />
<br />
मुझे लगा तुम जानती होगी । सब जानते हैं .. उसकी आवाज़ थकी थकी थी । उसने बालों को माथे के पीछे उँगलियों से समेटा , फिर अपनी दाढ़ी के बाल उँगलियों से सँवारे । मैं किसी सम्मोहित जानवर की तरह उसकी तरफ देखती रही । <br />
<br />
पी , मैं बहुत थका हूँ बहुत .. <br />
<br />
धीरे से वो सोफे पर पसर गया । <br />
<br />
मुझे एक कॉफी पिला सकती हो ? फिर मैं निकलूँगा । <br />
<br />
<br />
कॉफी लेकर जब मैं आई वो किसी शिशु सी मासूमियत चेहरे पर ओढ़े सोफे पर अधलेटा सो रहा था । उसकी उँगलियाँ निकोटीन से पीली थीं । उसके कान के लव लाल थे , उसके सफेद भूरे बालों के पीछे उसकी कनपटी साफ स्वच्छ थी , उसकी कुहनी सख्त नहीं थी । मुझे सख्त कुहनी वाले और सख्त पैर वाले लोग बेहद नापसंद थे । नीश के पैर सख्त थे , कड़े खुरदुरे और मोटी चमड़ी वाले । मिलने के दौरान मैंने उसके पैर नहीं देखे थे । जब हम साथ रहने लगे थे तब हर रात मैं उसे क्रीम की शीशी पकड़ाती थी । रात को मेरा पैर उसके सख्त चमड़े वाले घड़ियाली पैर पर पड़ता तो मैं किसी गिजगिजाहट से भर जाती । फिर भी मुझे उससे स्नेह था । एक बच्चे की मासूमियत भरा स्नेह था । मैं उसे खुश करना चाहती थी हर वक्त । वो मुझसे खुशी लेना जान गया था । देने की सीखने की उसने ज़रूरत कभी नहीं समझी । जब दो साल साथ रहने के बाद एक दिन बस ऐसे ही किसी बेचैनी में उसने कहा था <br />
<br />
मैं निकल जाऊँगा एक दिन पियाली ... <br />
<br />
मेरे चुप रहने पर उसने झुँझलाहट भरी आवाज़ में कहा था , तुम समझोगी नहीं , इस दुनिया में क्या हम सिर्फ औरत और मर्द बने रहने आये हैं ? कुछ और चीज़ें हैं जिन्हें करनी है और यहाँ रहकर वो चीज़ें नहीं हो सकतीं । और मकसद हैं जीवन के... <br />
<br />
मैंने कहा था , <br />
<br />
तुम्हें रोकूँगी नहीं .. <br />
<br />
उसके चेहरे पर रिलीफ और दुख का एक अद्भुत मिश्रण था । छूट जाने का , छोड़ जाने का । <br />
<br />
जे को सोता छोड़ कर मैं अपने कमरे में आ गई थी । सुबह नींद में लगा कि कोई बगल में लेट रहा है । किसी के साथ सोने की आदत कितने वर्षों से नहीं रही थी । कुछ अनग्वार जैसा लगा था ।<br />
<br />
..................................................................................................<br />
<br />
जारी....<br />
<br />
<br />
(कभी पिछले दिनों या फिर पिछले साल छपी (लिखी और पहले की ) एक कहानी का पहला अंश और ऊपर आग्स्त मॉक की पेंटिंग )Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-77177802574966202152010-09-24T00:05:00.000+05:302010-09-24T00:05:31.755+05:30अरे मोरे बचवा,होना तो जाने क्या क्या चहिये थे<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgUyFu9SWYAOYCbIy8uT1GVcsWg89wi3MUFYVd894WrU-KR5i3VO2EHwEi1VZ1VvcdavpTQjXPJPC0qgpv9Xg-o_8rWYcOQewNTjtfeBTKngl2RYFDtusTji7BkvNM8I3guctuP/s1600/hapiness.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="180" px="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgUyFu9SWYAOYCbIy8uT1GVcsWg89wi3MUFYVd894WrU-KR5i3VO2EHwEi1VZ1VvcdavpTQjXPJPC0qgpv9Xg-o_8rWYcOQewNTjtfeBTKngl2RYFDtusTji7BkvNM8I3guctuP/s200/hapiness.jpg" width="200" /></a></div><div align="justify"><em>क्या क्या होते और कितना होते?इतने होते जितना खुद को न समझ सके और इतने जितना आपने न समझा ,जितना आपने देखा उतना भी हुये और उससे ज़्यादा भी और खुद के देखे खुद के बाहर भी हुये</em></div><br />
ऐसा कहते उसकी कंठ एक पल को थरथराई पर आवाज़ एक सम पर आकर अब रुकना चाहती है का उदास संगीत भी बजा गई । <br />
<div align="justify"><br />
</div><div align="justify"><em>हमारे दायरे में जितने लोग आये हम उतने उतने भी हुये ,उनके देखे जितने हुये ,उनके देखे के बाहर भी हुये और उनके देखने में खुद को देखते , और भी हुये । तो ऐसे हम हुये कि एक न हुये , जाने कितने हुये</em> </div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">होना कितनी तकलीफ को कँधों पर टिकाये घूमना है । सोते हुये सपने देखना है और उससे भी ज़्यादा जागे हुये देखना है । बिलास इतना तो जानता है , कई बार इसके आगे भी जानता है लेकिन सब जाना हुआ सब बताया जाये ऐसा ज़रूरी तो नहीं ।</div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify"><em>आपको मैंने अपने सब सपने सुनाये । है न ?</em></div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">इस बार उसकी आवाज़ में पहाड़ी तराई में घुमक्कड़ भेड़ों के झुँड की टुनटान घँटी थी । </div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">बिलास ने कुछ नहीं कहा था । उसका कुछ कहना लाजिमी नहीं था । सिर्फ सुनना लाजिमी था । शायद सुनना भी नहीं था । सिर्फ होना ज़रूरी था । ठंडी रात में किसी का होना सिर्फ । </div><div align="justify">शीशे पर अँधेरा डोल रहा था । उसकी आवाज़ किसी गुफा से निकलती थी ,जिसमें मर्मांतक टीस की रेखा थी । बीच रात इस प्रश्न का क्या जवाब हो सकता था ? </div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">मेरे पास ऐसी बातों को सहेजने के औजार नहीं । बिलास अपने मन के कोने पर एक उँगली रखता देखता है । मैं कहीं और चला आया हूँ , तुम तक नहीं हूँ ।</div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">उसकी पतली देह सतर सीधी आगे पीछे डोलती है । उसके कँधे थरथराते हैं । वो दोहराती है </div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify"><em>आपको मैंने अपने सब सपने सुनाये , है न , वो भी जो मैंने अबतक देखे नहीं </em></div><div align="justify"><br />
</div><div align="justify">बिलास के सपने से बाहर निकलते देखती है खुद को और इस देखने में खुद से बहुत बड़ी हो जाती है । कितना मैं होना चाहती हूँ , तुम्हारे देखे के भी आगे कितना कितना कितना </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">ऐनी आपा किताब की एक पंक्ति से हुलक कर निकलती हैं कहती हैं ,बस इतनी कहानी ,मोरे बचवा होना तो जाने क्या क्या चाहिये था ? </div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;">( बैम्बू पर रंगाई के मज़े के साथ किसी होने न होने वाली किताब का बीज गोकि ये मेरी पूरी अपनी नहीं है कुछ बहुत कुछ बी एस साहब की भी है )</div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-55412378648052985062010-09-11T22:45:00.000+05:302010-09-11T22:45:18.502+05:30मछलियाँ बिल्ली नहीं होतीं<p align="justify"> </p><p align="justify"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipGogCpsmrQ1Bd9VVvBChsKOL8l8lJVnWC-0bTrk_5ZRoQKMgak46MSeESfFNFwymv_zJ-17bLVza3EA1Q3MtMpFd_BI-b-2uKkrZtFmOtK-Wy9r-nWOR0r8o0gBs5vwAh_0-t/s1600-h/goldfish_1212487c%5B2%5D.jpg"><img style="border-bottom: 0px; border-left: 0px; display: inline; border-top: 0px; border-right: 0px" title="goldfish_1212487c" border="0" alt="goldfish_1212487c" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjrPLKfjvmZPcdiJ45GqV-dojlSOj5sRevb3o6WEr3m62DPOgrCWCfUn5vyQQEhd5iwAz4K0bcZMy7VlAB5M1b4cIf3yYUAEiFb6Zd7T7Pn6JAqXFPN-dnVnpsDAbEkjlhFdjXD/?imgmax=800" width="244" height="154" /></a> फिरंगी , पियर , नेरो, कालू ,  लिला और पन्ना ..यही नाम तय किये गये थे । नेरो लैटिन में काला , ऐसा बताया गया था । इस तथ्य की पुष्टि नहीं की गई थी , बस मान लिया गया था क्योंकि नेरो अच्छा सुनाई पड़ रहा था । दो काली थीं इसलिये नेरो और कालू । एक गुलाबी थी इसलिये लिला , जर्मन में फूल , गुलाबी नाज़ुक फूल । फिर जो नारंगी थी सो फिरंगी थी और जो पीले थे सो पियर , भोजपुरी वाला पियर और बाकी थी पन्ना , इसलिये कि पन्ना मुझे पसंद थी । पन्ना पीली पन्ना पुखराज । तो ये थे हमारे बाबू गुलफाम नये मेहमान !</p><p align="justify">बच्ची ने पूछा ,मैं इनको चूम नहीं सकती ? मैं इनको बाँहों में नहीं भर सकती ? मैं इनकी पीठ सहला नहीं सकती ? बच्ची शीशे के गोल मर्तबान को बाँहों में घेर बैठ जाती । </p><p align="justify">माँ काम करती इधर उधर गुज़रती , देखती बच्ची मर्तबान के आगे ठुड्डी टिकाये तन्मय बैठी है , जो कभी मिनट भर चुप न होती हो सो चुप हो और मछलियाँ बेखबर। आईपॉड से निकलते धुन के परे उनका नृत्य चलता । बच्ची विश्वास करना चाहती कि उनकी हरकत धुन की संगत की है । उसकी उँगलियाँ शीशे पर धीमे फिरतीं । मछलियाँ अचक्के कभी उस तरफ आतीं फिर सूई की तेज़ी से फिर फिर जातीं । </p><p align="justify">बच्ची बेजार होती कहती ओह ये कभी पालतू होंगी ? मैं कहूँ लिला तो लिला आयेगी उधर ? जिधर मेरी उँगली पुकारती उसको ? माँ उबासी लेती कहती तुम पहचानती हो लिला है कि फिरंगी है ? माँ गुपचुप मुस्कुराती , देखती बच्ची कितनी तो बच्ची है अब तक ।</p><p align="justify">बच्ची हफ्ते भर तक देखती परखती आखिर निराश होती कहती , माँ क्या अच्छा हो अगर तुम मुझे एक बिल्ली ला दो या फिर कोई प्यारा नन्हा पिल्ला ? माँ कहती तुम्हारी मछलियाँ ये सुन दुखी नहीं हो जायेंगी ? </p><p align="justify">बच्ची दुखी भारी आवाज़ में कहती , माँ लेकिन मछलियाँ बिल्ली नहीं होतीं । एक दिन पाया गया कि बच्ची मर्तबान में हाथ डाल कर उन्हें सहलाने दुलारने की कोशिश में है । पियर बाबू भागे भागे फिरे । लिला तो सबसे नाज़ुक नन्हीं परीजान दुबक कर तल में छिपी बैठी , नेरो और कालू प्यारा कार्लो काली गोल गोल भागम भाग चक्कर घिन्नी खाये और मेरी पन्ना चौंक चौं गप्पा गप्प मुँह फकफक किये उँगली के गिर्द फिरती दिखें । फिरंगी जाने किस शोक शॉक के असर में अगले दिन सतह पर उलटे दिखे । फर्स्ट कैज़ुअलटी । बॉलकनी के कोने में रखे बड़े गमले की नम मिट्टी में उनका डीसेंट बरियल हुआ । अब पाँच रह गईं । माने लिला जो गुलाबी होने के नाते फिरंगी नारंगी से सबसे नज़दीक थी , सो रह गई अकेली । पर इस हादसे के बात तय बात थी कि बच्ची को समझाया जाय कि बाबू बच्चा प्यारा मछली मछली होती है , नर्म रोयेंदार ऊन का गोला नहीं , प्यारी दुलारी किटी नहीं जिसके रोंये की नरमाहट हाथ को सुख दे । मछली तो सिर्फ नयन सुख देती है , आँखों की हरियाली । शीशे के पारदर्शक बरतन में घूमती नाचती रंगीन तितली , लहराती तिरती तैरती परियाँ । </p><p align="justify">बच्ची को , सोचते हैं एक बिल्ली ला दें । बिल्ली अपने ऐटीट्यूड में घर भर घूमेगी । मछलियाँ अपने मर्तबान में । फिर सोचते हैं मछली और बिल्ली का कॉम्बिनेशन खतरनाक है । बच्ची आजकल मछलियाँ देखती है , तन्मय हो कर । फिरंगी को तल कर खा जाने की बात भूल चुकी है । बच्ची आजकल गाना गाती है ,मर्तबान के आगे बैठकर होंठ शीशे से सटाये । पियर या पन्ना मुँह गप्प गप्प करती बच्ची के होंठ की तरफ आती हैं । घर के एक खाली कोने में आजकल बहुत सारा लय है ।</p>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-22883996332953265132010-08-23T22:12:00.000+05:302010-08-23T22:12:42.218+05:30भीतर भी जंगल थापहाड़ की तराई में घूमते , गोह और टस्कर देखे , मेरी जान कॉरबेट , मेरी जॉन , जाने क्या क्या क्या ..दलदल , पत्थर , नदी पानी , इतनी हरियाली कि पूरे साल का कोरम पूरा कर लिया जैसे , पालतू हाथी , पैर में सीकड़ , देखकर जाने क्यों बड़ी टीस , मुड़ कर उसका सड़क पर चुपचाप देखना , पनियायी आँखें , उफ्फ , लौटते मालूम हुआ किसी जीप का शीशा तोडा , दूसरे को तहसनहस किया , तब स्कूल से लौटता , खेलने न दिया जाता दुखी बच्चा दिखा था , सच क्या देखना और कितना देख लेना भी अजब माया है , उसने भी मुड़ कर देखा ही तो था , बारह घँटे से ज़्यादा का सफर , सफर में खुद से बात करता मन भी कुछ देखता था , जाने कितना सच था ये देखना , घनघोर बारिश , शीशा पीटते पटकते , भीतर कोई चैन नहीं , बाहर का हाहाकार ही था , भीतर भी जंगल था , भीतर भी बारिश थी..<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1EwGdaKKZ10Vv3IV1srzt-_VlCDs-UYsK_goK0LnupW9a5CrQZb1ZkgZ4hyc5Brz7WQL0yaFhcIHH98PdYXNEjAMlcEpbcRXGspM1pp58QRu9aqWIYe-V_UMiq2hORwBqzyFt/s1600/DSC06469.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1EwGdaKKZ10Vv3IV1srzt-_VlCDs-UYsK_goK0LnupW9a5CrQZb1ZkgZ4hyc5Brz7WQL0yaFhcIHH98PdYXNEjAMlcEpbcRXGspM1pp58QRu9aqWIYe-V_UMiq2hORwBqzyFt/s320/DSC06469.JPG" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh40z8OInPZFlvk06omru6660_PpmyGwe__7sQbzZkc_n2X9Yp1EsZYG0nXq-u2Q312nA4jsT3K46z0FwyJyLw6jh7jH3MH4_BXUR332sDtD1Mxn0jhjD1UhMe-rbDUsz5lr1ct/s1600/DSC06507.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh40z8OInPZFlvk06omru6660_PpmyGwe__7sQbzZkc_n2X9Yp1EsZYG0nXq-u2Q312nA4jsT3K46z0FwyJyLw6jh7jH3MH4_BXUR332sDtD1Mxn0jhjD1UhMe-rbDUsz5lr1ct/s320/DSC06507.JPG" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqw4vGbAsN1eh8VS2HTVwOkuCXMXGvaI64G70vxyTGYYaoRmwzwvBpYcVT0-AeWMH-TD5xy3bS06aud2IlNV8AmHXqrTT_pxqn1jSPeCydLDUA8DmJ71hROuE0iZt5GohdWUGb/s1600/DSC06535.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqw4vGbAsN1eh8VS2HTVwOkuCXMXGvaI64G70vxyTGYYaoRmwzwvBpYcVT0-AeWMH-TD5xy3bS06aud2IlNV8AmHXqrTT_pxqn1jSPeCydLDUA8DmJ71hROuE0iZt5GohdWUGb/s320/DSC06535.JPG" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdN0gkKWKd1aE45lBQa9x2fhmtgmh8etDyKk-EpXflOZ0sWUxkI8DS4GY1V68LwnkzcFpeEjws5eFP6-zIyN2hdDqNdikg0i_5_OmIDGDu5N37KwGUjAJb6osiMedHGXcQAEVh/s1600/DSC06537.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdN0gkKWKd1aE45lBQa9x2fhmtgmh8etDyKk-EpXflOZ0sWUxkI8DS4GY1V68LwnkzcFpeEjws5eFP6-zIyN2hdDqNdikg0i_5_OmIDGDu5N37KwGUjAJb6osiMedHGXcQAEVh/s320/DSC06537.JPG" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnRnPMXyrCoRoFwj0-IKIIdSbgSTdZU-_a3u_dDJAro87aZCZROeG5vjhrJgzJ2MEqPRMtkVtvLkcCnsYUvheltgtnPGbGD90sLluQ-UTfEfMyw8qt3FTbMBcTc-eqK7fV1uP7/s1600/DSC06560.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnRnPMXyrCoRoFwj0-IKIIdSbgSTdZU-_a3u_dDJAro87aZCZROeG5vjhrJgzJ2MEqPRMtkVtvLkcCnsYUvheltgtnPGbGD90sLluQ-UTfEfMyw8qt3FTbMBcTc-eqK7fV1uP7/s320/DSC06560.JPG" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUnAwGIrW_UG40aTzWcicmgTy90JZRYRTbhs8jmf2W_MpFy54lPmW7JLZmSggxs51k59RxKEy4-4Pb8G8dBHQmjyWfoMDnuEz1eIPXKKKNLxUkSswV159dhOAlNTmk6KvhrTKj/s1600/DSC06662.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUnAwGIrW_UG40aTzWcicmgTy90JZRYRTbhs8jmf2W_MpFy54lPmW7JLZmSggxs51k59RxKEy4-4Pb8G8dBHQmjyWfoMDnuEz1eIPXKKKNLxUkSswV159dhOAlNTmk6KvhrTKj/s320/DSC06662.JPG" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi44zCNDJVuJT54SKVNBUVuqJiq19EJraBdaho39wfsAM3S3vYg9pB71GfyLQ-Fc1LFJx9rp7l7K0k2IjEdtgedYtaZqppD2iwGwYAFaIWicTzf9k9TJzmdJN0D51RQxlnbW2V2/s1600/DSC06660.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi44zCNDJVuJT54SKVNBUVuqJiq19EJraBdaho39wfsAM3S3vYg9pB71GfyLQ-Fc1LFJx9rp7l7K0k2IjEdtgedYtaZqppD2iwGwYAFaIWicTzf9k9TJzmdJN0D51RQxlnbW2V2/s320/DSC06660.JPG" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgsccl8ZGqCh9VMhmBkjVqZWHJYAQn-8wkQDEOLNxA9Esn3po7p57gZzYVVSnhIpwVinBLV_RZtruhNEXjBowMV_yBnrgiraYHdN0cCXLK9K9294ftPVtguUoDZ8JECcD4x-_jI/s1600/DSC06615.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgsccl8ZGqCh9VMhmBkjVqZWHJYAQn-8wkQDEOLNxA9Esn3po7p57gZzYVVSnhIpwVinBLV_RZtruhNEXjBowMV_yBnrgiraYHdN0cCXLK9K9294ftPVtguUoDZ8JECcD4x-_jI/s320/DSC06615.JPG" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYv17jQF03ZtG7jrAtDsHPhyiRui6d8wz0Nd82XRFc-RrNKycLmitmkgYBlTD7B3EEokZI_SskLn2WAJQAiBBCEglW0myuTIQ1XAQPZseQX8a5SHREXvF7zuMgKEsT2OuEgoud/s1600/DSC06614.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYv17jQF03ZtG7jrAtDsHPhyiRui6d8wz0Nd82XRFc-RrNKycLmitmkgYBlTD7B3EEokZI_SskLn2WAJQAiBBCEglW0myuTIQ1XAQPZseQX8a5SHREXvF7zuMgKEsT2OuEgoud/s320/DSC06614.JPG" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGXuWEsqjUO5DzUgndweSvFOi0AYoDNkzwDW10_MgctWvcGRaS47oD8X8-dDtfRT-6lHQlYjRFPw_WPyBZgbaW05znaGigjwPAWoO9YcR0A2uCTzxg5Z58yiNhhn09QEw7MH-s/s1600/DSC06603.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" ox="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGXuWEsqjUO5DzUgndweSvFOi0AYoDNkzwDW10_MgctWvcGRaS47oD8X8-dDtfRT-6lHQlYjRFPw_WPyBZgbaW05znaGigjwPAWoO9YcR0A2uCTzxg5Z58yiNhhn09QEw7MH-s/s320/DSC06603.JPG" /></a></div>Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-49678739689446890212010-07-17T13:03:00.000+05:302010-07-17T13:03:24.613+05:30बाबू ! अब और क्या ?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7NDwJUTG3R5t8LLE94idF6sCwqXjiMeQjW-7mDwszjcAdR4o3bH09VJvWTmBx9R19p3N-5HHGvaPBPzkPJHKTPciOF6QwCZhVep-btIozqi3drDCcqFN3nYHRPNLQjPKe_8f5/s1600/187140490_ba2f23d5f9.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="140" hw="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7NDwJUTG3R5t8LLE94idF6sCwqXjiMeQjW-7mDwszjcAdR4o3bH09VJvWTmBx9R19p3N-5HHGvaPBPzkPJHKTPciOF6QwCZhVep-btIozqi3drDCcqFN3nYHRPNLQjPKe_8f5/s200/187140490_ba2f23d5f9.jpg" width="200" /></a></div>हुस्नआरा का हुस्न देखने लायक था । रसूल यों ही नहीं जाँनिसार हुये जाते थे । हुक्का गुड़गुड़ाते अपनी नमाज़ी टोपी सिरहाने सहेजते मिची आँखों से नीम के पत्तों का सहन में गिरना देखते । लम्बी दोपहरी होती , बहुत बहुत लम्बी । इतनी कि साँझ का इंतज़ार करना पड़ता । इतनी कि ऊब छतों की बल्लियों से चमगादड़ जैसी उलटी लटकती पूछती , बाबू अब और क्या ? <br />
<br />
<br />
लम्बी और ऊब उकताहट भरी दोपहरी जिसका एक एक लमहा इतना खिंचता कि एक साँस फिर दूसरी गिननी पड़ती । वक्त जब बीतता तब न बीतता हुआ दिखता और बीत जाने के बाद एक अजब से स्वाद के साथ वापस आता । <br />
<br />
रसूल कहते , उन दिनों की बात है जब दिन लम्बे हुआ करते थे , खूब लम्बे , भूतिया कहानी वाले लम्बे हाथ की तरह लम्बे .. हुस्नआरा तिनक कर कहतीं , तुम्हारी बात जितनी लम्बी ? हाथी के पूँछ जितनी लम्बी ? या फूलगेंदवा के हनुमान जी की पूँछ जैसी ? <br />
<br />
रसूल अपनी दाढ़ी खुजाते हँस पड़ते । पर होता था एक वक्त दिन ऐसा । कूँये के पास वाली मिट्टी में पुदीना हरहरा कर उगता। मेंहदी की झाड़ के साये में गौरेया फुदकती , लोटे की टपकती टोंटी से चोंच सटाये दो बून्द पानी तर गला करती ..ऐसी लम्बी बेकाम की दोपहरी ।<br />
<br />
छत पर चढ़े कोंहड़े के बेल से सुगन्ध फूटती , नम मिट्टी के गंध से घुलती धीमे से दीवार के साये सुस्ताती बैठ जाती । पिछले बरामदे से सिलाई मशीन की आवाज़ गड़गड़ निकलती रुकती फिर शुरु होती । हुस्न आरा के पैर मशीन की भाती पर एक लय में चलते । कपड़ों की कतरन , धागे का बंडल , तरह तरह के बॉबिन और सूई , गट्ठर के गटठर । इसी सबके के बीच चूल्हे पर अदहन खदबदाता , सूप में चावल और राहड़ की दाल चुन कर रखी होती । <br />
<br />
रसूल कान पर फँसाई बीड़ी एहतियात से निकालते , सुलगाते और हथेली की ओट में भरके सुट्टा खींचते । सारा दिन दोपहर होता । सुबह फट से दोपहर हो जाती और साँझ जाने कब आता नहीं कि रात हो जाती । <br />
<br />
<br />
ऐसे होते थे दिन जब हाथपँखा हौंकते चित्त लेटे जाने क्या सोचते दिन निकलता । एक दिन के बाद दूसरा फिर तीसरा फिर जाने और कितना । सब दिन एक दूसरे में गड्डमड्ड् सब एक जैसे कि तफसील से कोई पूछे कि फलाँ दिन क्या तो खूब खूब सोचना पड़े कि अच्छा ? उँगली पर जोड़ें और कहें अच्छा अच्छा उस दिन जब प्याज़ लाल मिर्चा का कबूतरी खाके ऐसा झाँस पड़ा था कि खाँसते खाँसते बेदम हो गये थे ?<br />
<br />
मुड़ के देखो तो मालूम पड़े कि एक कतार से सब दिन जाने कितने साल में बदल गये । मटियामेट कर देने वाली उदासी छाती में गहरे धँस गई है । कैसा हौल समा गया है कि चलते भी हैं तो लगता है उलटा चलें और पाँव के निशान बुहारते चलें । <br />
<br />
बाहर गली में आटा चक्की के मशीन की फटफट फटफट फटफट गूँजती है , मोटी बेसुरी और बेहया । जबसे रसूल का हाथ कटा है हुस्न आरा सिलाई करती है । रसूल खटिया पर लेटे देखते हैं और खूब सोचते हैं । जीवन के मायने और मौत के भी । फिर सोचते हैं यहीं है सब जन्नत भी और दोज़ख भी । फिर सोचते हैं उन दिनों के बारे जो कितने लम्बे होते थे । कितनी ज़िंदगी थी तब । दिन जैसी ही लम्बी । आँख के सामने धुँधलका छा जाता है । <br />
<br />
सहन में अरअरा कर नीम की पत्ती गिर रही है । हुस्न आरा के चेचक भरे चेहरे पर पसीने की धार है । टूटे कमानी के मोटे चश्मे से भी अब इतना नहीं दिखता कि धागा पिरोया जा सके । हताश सर दीवार से टिकाये चुप बैठ जाती है । अब नहीं होता , अब नहीं । <br />
<br />
चुप्पी दबे पाँव आती है फिर ढीठ बच्चे सी फैल जाती है । कितने दिन बीतते हैं जब दीवारों से कोई आवाज़ नहीं टकराती । रसूल चौंक कर देखते हैं किस बात पर जाँनिसार हुये थे ? जाना था इस औरत को ? और उसने मुझे? किस ज़माने की बात है । कोई और रहा होगा , कोई और समय , कोई और भूगोल । मैं नहीं , मैं नहीं , मैं नहीं .. <br />
<br />
मुड़ कर देखते हैं चारो ओर हैरत से , बेगानेपन से । काँपते घुटनो को थामे अचानक उठ खडे होते हैं फिर डगमग बाहर । हुस्न आरा एक बार चौंक कर देखती है , फिर मशीन के पास ही सिमट कर ढुलक जाती है । <br />
<br />
समय की फितरत ऐसी ही होती है , बेवफा !Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com14tag:blogger.com,1999:blog-12521686.post-34700834997278918072010-07-15T22:25:00.000+05:302010-07-15T22:25:18.911+05:30किसी दिन<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgenmvTOpzsYmQ_xEJL1dUeWT6fMn1GjtnQsJBnkYDHJ0sM1G-t75hfUAJE_HJLsqCxjLjb8ISaBlw14yuK_OuTqNFqtMnD7Z9MdOss1hz9DPhZrRzOr4sWdM_eCGtOx5TOCBQe/s1600/van_gogh-the_harvest.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" rw="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgenmvTOpzsYmQ_xEJL1dUeWT6fMn1GjtnQsJBnkYDHJ0sM1G-t75hfUAJE_HJLsqCxjLjb8ISaBlw14yuK_OuTqNFqtMnD7Z9MdOss1hz9DPhZrRzOr4sWdM_eCGtOx5TOCBQe/s320/van_gogh-the_harvest.jpg" /></a></div>किसी दिन <br />
अपनी समस्त बुराईयों के साथ देखोगे तुम , मुझे , चकित होगे कि क्या <br />
जाना था अब तक मुझे ? <br />
<br />
***<br />
<br />
सहलाती थी जैसे जब पिता का हाथ , जानती थी अब नहीं देखेंगे कभी हँस कर मेरी तरफ <br />
<br />
***<br />
<br />
समय का स्वाद टूट गया विक्षिप्तता में , सब किताबें , सब संगीत , सब सब कहते हैं मेरा निजी कुछ था कहाँ , तुम तक नहीं <br />
<br />
***<br />
<br />
किसी भीड़ में खड़े हम सब खोजते थोड़ी सी जगह जहाँ सबसे छुपाकर साँस ले सकें , भदेस तरीके से मुँह खोले ज़ोर ज़ोर की साँस , बिना तमीज़ की परवाह किये बगैर और उसी तरह से खा सकें <br />
<br />
***<br />
<br />
कहते हैं अमिश लोगों में मृत्यु को कहते हैं कॉल्ड होम , घर से बुलावा , सोचते ही लगता है कितना सुकून , मौत भयानक शून्य नहीं कोई नर्म घोंसला है जहाँ दुबक कर सोया जा सकता है आखिरी नीन्द<br />
<br />
***<br />
<br />
सपने में देखे जा सकते हैं नीले हाथी और सफेद फूल , सीखी जा सकती है एक नई ज़ुबान , कोई संगीत , हुआ जा सकता है उदार और महान <br />
<br />
***<br />
<br />
ऐसा क्या सुन लिया मैंने कि कान अब तक दुखते हैं ?<br />
<br />
***<br />
<br />
मेरी चीज़ें सब मेरी नहीं थी , कुछ कुछ सबकी थीं , और सबकी चीज़ बहुत मेरी । फिर किसी भी चीज़ पर अपना नाम न देखना दुखदायी था <br />
<br />
***<br />
<br />
अपने भीतर आत्मा की तलाश ? कहते हैं तलाश शब्द गलत है और आत्मा भी । कहते तो ये भी कि सब माया ही है अंतत: गोकि माया तक आखिर एक शब्द ही है जिसका पूरा अर्थ हम अब तक नहीं जानते <br />
<br />
***<br />
<br />
लोगों की चलती भीड़ के ऊपर चलता है आसमान और कभी कभी एक मंडराती चील , भीड़ से अलग जिस चीज़ का स्वाद है उसे अब तक तय नहीं किया कि अच्छा है या बुरा है । अकेला होना भी एक स्वाद है , जीभ पर बेमज़ा होते च्यूइंग गम जैसा , थका देने वाला <br />
<br />
***<br />
<br />
गाल की हड्डी के पास साँप पूँछ फटकारता है , बाहर आसमान जो दिखता नहीं , ज़रूर नीला होगा , ऐसा विश्वास है , शायद चाँद भी निकला होगा । विश्वास के आसपास दर्द की लक्ष्मण रेखा है , बार बार लाँघती कुछ वैसे जैसे बचपन में पढ़ी निसिम एज़ेकियेल की नाईट ऑफ स्कॉरपियन <br />
<br />
***<br />
<br />
किसी की किताब पढ़ी अच्छा लगा , कुछ लिखा अच्छा लगा , अच्छा लगना अच्छा लगा , किसी दिन कोई गाता था अल्हैया बिलावल , मैं देखती थी खुद को , लिखते किसी दिन<br />
<br />
( विंसेंट वॉन ग़ॉग )Pratyakshahttp://www.blogger.com/profile/10828701891865287201noreply@blogger.com14